Menü

11
Oca
8 Gündem

Genişlemiş BRICS’in Ortak Para Birimi Olabilir mi?

Yorum

Bilindiği gibi BRICS, Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’yı bir araya getiren bir grupken 2023 bitmeden Arjantin, Mısır, Etiyopya, İran, Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan’ın katılımı ile dönemsel toplantılarda buluşmaktan öte ortak iktisadi veya siyasi amaçlar etrafında buluşma niyetinin işaretini verdi. Dünyanın en büyük gelişmekte olan ülkeleri olmakla birlikte hepsinin ekonomik ve demografik göstergeleri farklı....

Bilindiği gibi BRICS, Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’yı bir araya getiren bir grupken 2023 bitmeden Arjantin, Mısır, Etiyopya, İran, Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan’ın katılımı ile dönemsel toplantılarda buluşmaktan öte ortak iktisadi veya siyasi amaçlar etrafında buluşma niyetinin işaretini verdi. Dünyanın en büyük gelişmekte olan ülkeleri olmakla birlikte hepsinin ekonomik ve demografik göstergeleri farklı. BRICS zaten bir bölgesel örgüt değildi. Şimdi grup içindeki üye sayısını arttırarak böyle bir iddiadan tamamen uzaklaştı. Buna rağmen üye ülkelerin son derece ihtiraslı devlet başkanlarının zaman zaman bir ortak para birimi kullanımından söz etmeleri ya ortak para birimi kullanımı ile bilgilerinin eksik olmasından veya sadece dünya gündeminde ses getirme arzularından kaynaklanıyor. Çünkü gerçekten bir ortak para birimi ile para alanı oluşturmanın gerekli ve yeterli ön koşulları, BRISC'de yoktu; genişleyen BRICS’de hiç yok. O halde bu yazıda biraz geçmişi 1961'e dayanan bazı teorik yaklaşımların konu ile ilgili yaklaşımını ve başarılı uygulamaları görerek genişleyen BRICS için ortak para birimi tasarımının bir ham hayal veya ulaşılabilir bir hedef olup olmadığını görelim.

Ortak Para Birimi ve Para Birliği Farkı
 
Ülkeler ticari ve mali hesaplarını aynı para birimi ile tutmaktan büyük fayda ve kolaylık beklediği için zaman zaman iki veya daha fazla ülkenin hesapları aynı para birimi ile tutma dileği dile getirdiğini duyarız. Tabii kendi ulusal para birimleri uluslararası konvertibiliteden yoksun olan ülkelerin, hiçbir resmi izne tabii olmaksızın Dolar, Sterlin Pound, İsviçre Frangı veya Avro gibi anahtar veya rezerv para birimlerini kendi ticari ve mali bilançolarını tanımlamak için kullanması mümkündür. Kendi para birimini sabit veya dalgalı kurdan bir rezerv para birimine göre tanımlaması buna yeterli olabildiği gibi, bazı ülkelerin makroekonomik istikrarı kendi para politikaları ile sağlayamaması durumunda tam Dolarizasyon’a veya Avroizasyon’a gittiği durumlar da mevcuttur. Tabii her iki durumda da ülkelerin rezerv miktarları önemlidir. Eğer ulusal rezervler yeterli değilse, bu defa ikili-üçlü Clearing anlaşmaları ile aralarında önemli ticari ilişkiler bulunan ülkeler kendi para birimlerini kullanarak bu ilişkilerini finanse etmeyi tercih edebilir. Bu ideal ve adil bir sistem olmamakla birlikte örnekleri zaman zaman Türkiye-Çin, Türkiye- Rusya ticari ilişkilerinin tanımlanmasında da görülen bu sitem elbette ortak para birimi kullanmaktan farklı bir uygulamadır. Her ikisinin ortak paydasında ihmal edilmeyecek bir ikili- üçlü ticaret bulunmaktadır. Ancak aynı zamanda her iki durum da ortak para alanı referansından çok ama çok farklıdır.

Uyumlaştırma Zorunluluğu Unutulmamalı

Eğer iki veya daha fazla sayıda ülke arasında, coğrafi yakınlık, ekonomik istikrar göstergeleri uyumu, bölge içine dönmüş ticari ve mali ilişkiler varsa bu defa işte Avrupa Birliği Para Birliği örneğini düşünmek iyi olur. 1970'li yılların ortasından itibaren üye sayısı artmış bir coğrafyada para arzı döviz mekanizması uyumlaştırması yaptıklarını, Dolar, Yen ve İsviçre Frangı veya Sterlin Pound gibi üçüncü ülke paralarına göre sabitleme veya dalgalandırma mühendisliğini nasıl gerçekleştirdiklerini hatırlayabiliriz. Böylece yaratılan Avro alanının nasıl çalıştığını düşünerek BRICS’in böyle bir imkânı olup olmadığını değerlendirebiliriz. BRICS Bank veya Yeni Kalkınma Bankası (New Development Bank-NDB) şimdilik henüz bir Avrupa Merkez Bankası (AMB) değil. Dolayısı ile genişleyen ve coğrafi yakınlığı bulunmayan bir bölgede para politikası dümenini idare edebilecek kapasitesi yok. Üstelik merkezi Çin’de olan bir banka.

BRICS genişlemesine genişledi. Ancak bölge içine dönmüş bir ticaret ve yatırımdan da söz etmeye pek imkân yok. Sadece BRICS’e yeni eklenen 6 ülkeden bazıları Arjantin dışında, sanki yeni bir bölgesel grup olmaya aday. Ama o da belli nedenlerden zor. En zengin üyelerden olan Suudi Arabistan ve BAE zaten son yıllarda çözülen Körfez İşbirliği Teşkilatının (GCC) iki üyesi. Yine de kör-topal GCC devam etse bile GCC nin ortak para birimi hayalinin gerçekleşememesi yeni geniş BRICS için kötü haber.

BRICS Muhasebeleştirme Birimi Oluşturabilirler

BRICS in ortak para birimi tasarımı için bazı gerçekleri görmek gerekir. Birbiri ile olan sürtüşmeleri hiç bitmeyen Mısır ve Etiyopya yeni yapay bir çatı altında iki benzemez. Bir türlü hayata geçemeyen Mercosur (The Southern Common Market veya Latin Amerika Ortak Pazarı) veya LAFTA (Latin Amerika Serbest Ticaret Alanı) da coğrafi yakınlığa rağmen bölge içine döndürülemeyen hatırlattığı için önemli.
 
Bu durumda Para Birliği kurabilecek müktesebatı olmayan bir yapay bölge için en akla yakın tasarım, aralarında artacağını varsayacağımız ticari ve mali akımları muhasebeleştirmede, 1970 ve 1980'li yıllardan hatırladığımız Arap Hesap Dinarı (Arab Accounting Dinar) benzeri bir birim bulmaları. BRICS Accounting Unit bu açıdan düşünülebilecek bir uygulama olur. Bununla attıkları taş ürküttükleri kurbağaya değerse ne ala. Çünkü BRICS içi ticari ve mali işlem hacminin artması, hem ticari hem de mali işlem engellerinin azaltılmasına, gümrük sitemlerinin, banka, finans ve borsa sistemlerinin uyumlaştırılmasına bağlı. Yoksa ortak para birimi icat ettiler diye ticaret artmaz.

Ama işlem maliyetlerinin artmasının Brezilya ve Çin’e yükleyeceği maliyet, Etiyopya ve Mısır’a yükleyeceği maliyetten görece olarak daha az olursa, grup içinde baştan eskiler-yeniler ayırımı başlar. Arap Hesap Dinarından daha işlerliği olan bir örnek istenirse tabii bir ihtimal daha var. O da yine IMF tarafından kredi, borç, üyelik aidatı ve genel hesaplama birimi olarak 1970'li yıllardan beri kullanılan Özel Çekiş Hakları( Special Drawing Rights-SDRs) olur. SDR örneğinden yola çıkarak, aralarındaki ticari ilişkilerde değil, mali denkleştirmeler için bir fiktif sepet para birimi oluşturmalarıdır. Yine SDR değerinden yola çıkarak yeni BRICS üyelerinin 6 veya 8 para birimi üzerinden bir sepet değerini referans olarak kabul edebilirler. Bunun için ideal para birimleri olan Suudi Arabistan Riyali, Çin Yuan’ı, Hindistan Rupi ’si, Brezilya Real’i, Güney Afrika Rand’ı, Rusya Ruble ’si ve Mısır Poundu bu sepette ticaret ağırlıkları ile yer alır. Dener ve sonucu görürler.
 
Bu içerik Marka Belgesi altında telif hakları ile korunmaktadır. Kaynak gösterilmesi, bağlantı verilmesi ve (varsa) müellifinin/yazarının adı ile unvanının aynı şekilde belirtilmesi şartı ile kısmen alıntı yapılabilir. Bu şartlar yerine getirildiğinde ayrıca izin almaya gerek yoktur. Ancak içeriğin tamamı kullanılacaksa TASAM’dan kesinlikle yazılı izin alınması gerekmektedir.

Alanlar

Kıtalar ( 5 Alan )
Aksiyon
 İçerik ( 2785 ) Etkinlik ( 223 )
Alanlar
TASAM Afrika 77 650
TASAM Asya 98 1120
TASAM Avrupa 23 652
TASAM Latin Amerika ve Karayip... 16 67
TASAM Kuzey Amerika 9 296
Bölgeler ( 4 Alan )
Aksiyon
 İçerik ( 1406 ) Etkinlik ( 54 )
Alanlar
TASAM Balkanlar 24 297
TASAM Orta Doğu 23 623
TASAM Karadeniz Kafkas 3 297
TASAM Akdeniz 4 189
Kimlikler ( 2 Alan )
Aksiyon
 İçerik ( 1305 ) Etkinlik ( 78 )
Alanlar
TASAM İslam Dünyası 58 786
TASAM Türk Dünyası 20 519
TASAM Türkiye ( 1 Alan )
Aksiyon
 İçerik ( 2056 ) Etkinlik ( 83 )
Alanlar
TASAM Türkiye 83 2056

Kuzey kutup bölgesinin eteklerinde adı yeşil kendi beyaz dünyanın Avustralya’dan sonra en büyük adası Grönland şimdi Trumpist ABD ile Danimarka ve dolayısı ile AB arasındaki en büyük gerginlik konusu olma adayı. Trump’ın yeniden yönetime gelmesiyle Monroe doktrininden bu yana ilk defa yine “en büyük...;

Türkiye’nin arabuluculuğunda Etiyopya ile Somali arasında 11 Aralık 2024 tarihinde kabul edilen Ankara Bildirisi, karşılıklı kazanımlara yönelik bir iş birliği modelinin geliştirilebilmesini ve ilişkilerdeki gerginlikleri sonlandırmayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda, önümüzdeki günlerde başlayacak müz...;

Bundan sonra hayatımızda daha farklı şekillerde Çin konusunu duyacağımız için Çin’i daha yakından tanımak adına bazı notlarımı ve yorumlarımı sizlerle paylaşmak istedim. Buradaki tespitler direkt bir sonuca ulaşıyormuş gibi görünse de esasında son aylarda hem İngiltere hem başka yerlerde katıldığım ...;

Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed, 2023 yılının sonlarına doğru Etiyopyalı milletvekillerine hitaben yaptığı televizyon konuşmasında, 2030 yılına kadar 150 milyona ulaşacağı öngörülen nüfusun, coğrafi bir hapishanede yaşayamayacağını ve limana erişimin Etiyopya için varoluşsal bir mesele olduğunu ifade ...;

Türkiye, yükselen bir güç olarak Afrika ile ilişkiler kurma yolunda çalışıyor. Uluslararası düzeyde bu, özellikle Somali ile dikkat çekici hale geldi. Turkish Airlinesin Somali ile tarifeli uçuşları bu bağlantının bir sembolü oldu ve hem cesur bir adım hem de sorunlu bir Afrika ülkesiyle bağlantıya ...;

1300 – 1600 arası dönemde Anadolu, dünyanın bir numaralı tekstil üretim bölgesiydi. Türkiye’de üretilen pahalı kemha ve sof kumaşı, Rus çarlarının ve boyarlarının , İtalyan ve Fransız prens ve prenseslerinin ve İskoç piskoposlarının da aralarında bulunduğu Avrupalı seçkinlerden büyük ilgi gör...;

Tarih kendisinden faydalanmayı, onu doğru okumayı bilenler için köklerden gelen bir bilinç kaynağı olarak tefekkür ve hareket noktasında okuyucularına çeşitli imkânlar sunar. Türklerin tarihi yerküre üzerinde doğu batı, kuzey-güney yönlerinde çok geniş bir alana yayılmış olduğundan dünya üzerinde pe...;

ABD Savunma Bakanlığı tarafından ABD Kongresine sunulan ve "Çin’in askeri gelişimini" (2024) içeren yıllık rapor net bir tablo çiziyor: "Pekin, küresel bir askeri güç merkezi olma yolunda hızla ilerliyor." 182 sayfalık raporda öne çıkan hususlar; ;

Doğu Akdeniz Programı 2023-2025

  • 17 Tem 2023 - 19 Tem 2023
  • Sheraton Istanbul City Center -
  • İstanbul - Türkiye

5. Denizcilik ve Deniz Güvenliği Forumu

  • 23 Kas 2023 - 24 Kas 2023
  • İstanbul Kent Üniversitesi Kağıthane Kampüsü -
  • İstanbul - Türkiye

7. Türkiye - Körfez Savunma ve Güvenlik Forumu

  • 23 Kas 2023 - 24 Kas 2023
  • İstanbul Kent Üniversitesi Kağıthane Kampüsü -
  • İstanbul - Türkiye

9. İstanbul Güvenlik Konferansı (2023)

  • 23 Kas 2023 - 24 Kas 2023
  • İstanbul Kent Üniversitesi Kağıthane Kampüsü -
  • İstanbul - Türkiye

İstanbul Siber-Güvenlik Forumu

Bilgi teknolojilerinin hızlı gelişimi, aynı büyüklükteki güvenlik sorunlarını beraberinde getirmiştir. İnternetin ilk yıllarında bilgi güvenliğinin üç önemli bileşeni olan “erişilebilirlik, gizlilik, bütünlük” kavramlarından “erişilebilirlik” öne çıkmış; önce internetin gelişmesi ve işletilmesi düşünülmüş, “gizlilik ve bütünlük” geri planda kalmıştır.

  • 03 Kas 2022 - 03 Kas 2022
  • Ramada Hotel & Suites by Wyndham İstanbul Merter -
  • İstanbul - Türkiye

5. Türkiye - Afrika Savunma Güvenlik ve Uzay Forumu

  • 04 Kas 2022 - 04 Kas 2022
  • Ramada Hotel & Suites by Wyndham İstanbul Merter -
  • İstanbul - Türkiye

Gündem 2063, Afrika'yı geleceğin küresel güç merkezine dönüştürecek yol haritası ve eylem planıdır. Kıtanın elli yıllık süreci kapsayan hedeflerine ulaşma niyetinin somut göstergesidir.

Rusya'nın hem Avrasya bölgesine hâkim olmak hem de dünya politikalarında lider aktörlerden biri olmak amacıyla geliştirdiği Avrasyacılık tartışmaları, analitik olarak klasik ve modern olarak değerlendirilebilir.

Orta Doğu coğrafyası, 2010 yılının aralık ayından bu yana Tunus ile başlayan, günümüzde de tüm şiddetiyle Suriye’de devam eden devrim süreçlerinin etkisiyle hızlı bir değişim ve dönüşüm iklimine girmiştir.

Yemen, Coğrafi konumu itibarıyla kızıl denizin Hint Okyanusu’na açıldığı kapıdır. Afrika boynuzu ile birlikte Bab’ül Mendeb boğazının doğu kıyısında yer almaktadır. Yeryüzünde denizler üzerinde seyreden malların p gibi büyük bir oranı Süveyş kanalı, Kızıl Deniz ve Aden körfezinden geçtiği düşünülürs...

Somali Cumhuriyeti; Afrika’nın doğusunda yer almakta olup Afrika Boynuzu olarak adlandırılan ve dünya gündemine açlığın, kıtlığın ve bulaşıcı hastalıkların yol açtığı felaketler nedeniyle sık sık gelen bir bölgede konumlanmış durumdadır.

Uzun yıllar boyunca Liberya meselesi, dünya gündemini meşgul eden bir konu olmuştur. Yaşanan İç Savaş boyunca sıklıkla çatışmalar ve ölümlerle anılan ülkenin günümüzde yeniden dirilme mücadelesi vermesi, diğer aktörler tarafından dikkatle izlenmektedir.

Afrika’nın batısında bulunan Benin Cumhuriyeti, kuzey batıda Burkina Faso Cumhuriyeti, kuzey doğuda Nijer, doğuda Nijerya, batıda ise Togo ile komşudur. Benin’in bu 4 ülkeyle toplam 1989 km sınırı vardır. Bu sınırlardan en uzunu Nijerya ile olan 773 km’lik sınırdır.

56.785 km²’lik yüzölçümüne sahip olan Togo Cumhuriyeti, Batı Afrika’nın orta - güney kıyısında yer alır. Togo Cumhuriyeti’nin doğusunda Benin Cumhuriyeti, kuzeyinde Burkina Faso, batısında ise Gana yer alır. Togo’nun, Benin Körfezi’ne, bir diğer şekliyle belirtmek gerekirse Atlas Okyanusu’na da kıyı...