MANŞETLER | TASAM Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi

Avrupa ile Amerika’nın doğu limanlarına en kısa erişimi sağlayan Doğu Akdeniz Çin’in İpek Yolu Kuşak ve Yol Girişimi’nin ana geçiş güzergâhlarındandır. Son dönemde bölgesel krizlerde sınırlı boy gösteren Çin Donanması, Doğu Akdeniz’de Rus savaş gemileri ile sancak/varlık göstermiştir. Çin’in denizaşırı ilk üssünün Cibuti’de bulunması deniz ticaret yollarının güvenliğiyle irtibatlıdır.

2010-2016 döneminde Suudi Arabistan, İran’ın artan bölgesel etkinliğinin önüne geçmek amacıyla, dengeleme stratejisini benimsedi ve diğer bölgesel güçler olan Mısır ve Türkiye ile ittifak ilişkisi tesis etti.

Doğu Akdeniz’de son dönemde Yunanistan ile yaşadığımız krizde bölgedeki olası hidrokarbon temelli enerji kaynakları ön plana çıkmıştır. Oysa Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) düzenlemeleri canlı ve cansız tüm doğal kaynakları içermektedir.

Türkçe kökenli “Balkan” kelimesi 19. yüzyıldan beri kullanılan ve “dağlık bölge” anlamında bir kavram olup, batısında Adriyatik Denizi, doğusunda Karadeniz ve Rusya Federasyonu, güneyde Ege Denizi ile Türkiye’nin kuzeybatı sınırlarından Avrupa’ya doğru uzanan ve Tuna ile Sava nehirleri ile sınırlanan coğrafyayı kapsamaktadır

Son on yılda Atlantik’ten Avrasya’ya, Afrika’dan Karadeniz’e uzanan tüm siyasi ve ekonomik coğrafyanın merkezi olma yolunda radikal değişimlere sahne oldu.[1] Bu bağlamda öne çıkan en önemli değişimleri. - Deniz alanlarındaki doğal gaz keşifleri - Suriye krizi nedeniyle Rusya’nın Akdeniz’de kalıcı bir statüye kavuşması - 2014 Ukrayna krizi sonrası örtülü bir Soğuk Savaşın yeniden başlaması son on senede yaşanan en radikal değişiklik olarak öne çıkıyor.

Balkanlar’a dair anlatılarda zaman zaman “Türklerin Balkanlar’dan çekilişinin…” ya da “Türklerin Balkanlardan çıkışının…” diye oldukça sorunlu bir ifadeyle karşılaşırız. Her iki ifade ve varyantlarının en temel hatası, bir siyasi iktidar ve hegemon güç olarak Osmanlı idaresinin Balkan Savaşları sonrasında bölgeden resmen çekilişinin bölgedeki Türk varlığının tamamen ortadan kalkmasıyla eş olduğuna dair bir yanılgıya sebep olmasıdır.

Son on seneye damgasını vuran Doğu Akdeniz’deki Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) sınırlandırma çabaları ve bölgesel uluslararası işbirliği çabalarının mevcut Türk Yunan ilişkileri sorunlarına eklenmesi Türkiye’nin güvenlik tanımlarını derinden etkilemektedir. Denizlerin ve denizciliğin artan önemi, Türk makamları tarafından kabul edilirken, mesele, Türkiye’nin güvenliği ile yakından ilişkilendirilmektedir.

Doç. Dr. Sezai ÖZÇELİK’in bu makalesi TASAM tarafından, 21-22 Nisan 2016 tarihinde SİVİL GLOBAL 2016 Zirvesi sürecinde İstanbul’da gerçekleştirilen bir dizi etkinlik kapsamında düzenlenen Uluslararası Karadeniz - Kafkas Kongresi’nde sunulmuştur. Makale, Kongre’nin seçilmiş bildirilerini içeren ve “Karadeniz ve Kafkaslar: Riskler ve Fırsatlar - “Ekonomi, Enerji ve Güvenlik” adıyla TASAM Yayınlarınca yayımlanan e-kitapta yer almaktadır.

Rusya ve Ukrayna arasında uzun süredir devam edegelen gerilim, artık sivillerin de öldürüldüğü bir savaşa dönüştü. Türkiye dâhil küreselleşmiş dünyada, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin etkileri her yerde ciddi manada hissedilir hâle geldi. Burada yaşananların bize bakan yönü; ekonomik etkiler başta olmak üzere yeni bir mülteci krizi ve başka sosyal, diplomatik ve siyasi sorunların da peşi sıra geleceğidir.