Uluslararası kuruluşlar ve farklı sektörler, yaşanan çevre sorunlarıyla mücadele edebilmek için çeşitli stratejiler geliştirmiştir. Çevre politikalarının temelini oluşturan "sürdürülebilir gelişme" kavramı, farklı disiplinler tarafından ele alınıp, önem kazanmıştır. Sürdürülebilir gelişmenin amacı, doğal kaynakların, çevreye karşı duyarlı olan yaklaşımlarla korunmasıdır. Sürdürülebilir gelişmenin sağlanıp, doğal ve kültürel kaynaklarımızın korunabilmesi için, tüm sektör ve işletmeler, çevreye karşı duyarlı olan yaklaşımları geliştirmelidir.
Dünya'da yaşanan ekonomik ve çevresel problemler "sürdürülebilir gelişme" kapsamında yeşil büyüme, yeşil ekonomi, sürdürülebilir üretim ve tüketim gibi kavramları ortaya çıkarmıştır (Surdurulebilir Kalkinma, 2023).
Tekstil ve Moda Sektörü, Dünya'nın en önemli, büyük ve eski sektörlerinden biridir. Sanayileşme ile birlikte, moda endüstrisinin hızlı gelişimi, endüstrinin çevre üzerindeki olumsuz etkilerini arttırdı. Çevresel dönüşümlerle doğrudan bağlantılı olan moda sektörü, sürdürülebilir bir dünyanın oluşturulmasında, kaynaklarımızın etkin bir biçimde yönetilip, korunabilmesinde önemli bir role sahiptir. Üretim ve tüketim döngüsünün neden olduğu atık problemi ile, doğal kaynakların tüketilmesiyle, üretimde kimyasal maddelerin kullanılmasıyla Moda endüstrisi, günümüzde çevreye en fazla zarar veren sektörlerden biridir. Çevre Koruma Ajansı, Tekstil endüstrisini, suyu en fazla kirleten yedinci sanayi kolu olarak sınıflandırmıştır.
Tekstil sektöründe boyama, parlatma ve baskı aşamalarında kullanılan kimyasal maddeler, işçilerin ve tüketicilerin sağlığını olumsuz etkilemekte. Tekstil sektöründe yapılan boyama işlemleri ve diğer kimyasal maddelerin suya direk karışması, önemli çevresel sorunların ortaya çıkmasına neden olmaktadır (Ceylan, 2015). Ayrıca boya ve baskı işlemlerinde, ciddi miktarda su ve enerji tüketilmektedir. Dünya'nın en kalabalık ülkesi olan Hindistan, Dünya'nın önde gelen tekstil üreticilerinden biridir. Aynı zamanda Hindistan, en büyük pamuk ve ipek üreticilerinden biridir. Dünya'da yaşanan çevre sorunları sonucunda "sürdürülebilirlik" kavramı tüm sektörlerde önem kazandı. Moda sektörü de, yaşanan çevre sorunları ile mücadele edebilmek için, çevreye karşı duyarlı olan yaklaşımlar arayışına girdi. Hindistan da, tekstil ve moda sektöründe çevreye duyarlı olan yaklaşımlar geliştirmiştir. Bu araştırmada, Hindistan'ın tekstil ve moda sektöründe geliştirdiği çevre dostu yaklaşımlara yer verilmiştir.
Moda Sektörü'nde, sürdürülebilir moda, ekolojik moda ve yavaş moda gibi çeşitli yaklaşımlar ortaya çıktı. "Sürdürülebilir moda" moda sektöründe, hızlı moda anlayışına karşı ortaya çıkmış, çevreye karşı duyarlı olan bir yaklaşımdır. Modanın hızlı olması, hızlı tüketilmesi demektir. Hızlı moda anlayışında, moda eğilimleri hızla değişip, ürünler hızla tüketilmektedir. Modanın hızlı tüketilmesi, su, enerji kaynaklarının gereksinimden fazla tüketilmesine ve atıkların ortaya çıkarak çevrenin kirlenmesine neden olmaktadır.
Günümüzde Tekstil ve Moda Sektörü'ndeki sistem, sürekli, hızlı üretim ve tüketime dayanmaktadır. Moda, sürekli değişen eğilimlerle ilgilenirken, "sürdürülebilirlik" kavramı ile çelişki içindedir.
Sürdürülebilir moda yaklaşımının temel hedefi, moda sektörünün çevre üzerinde olan olumsuz etkilerini azaltmak. Sürdürülebilir moda yaklaşımı yalnızca ekonomik kaygılardan ibaret değildir. Çevreye ve tüm canlılara karşı duyarlı ve sosyal sorumluluğu olan bütüncül bir anlayıştır. Günümüzde "Sürdürülebilir moda" anlayışının temelini oluşturan eski ürünlerin muhafaza edilmesi, onarma ve yeniden tasarlama, doğal malzeme kullanımı, zanaat, emek ve yoğun üretim, sanayi öncesi toplumlarda gözüken üretim biçimiydi. Bu durum gelişmiş ülkelerde, endüstri devrimi sonrası yok olmaya başlamış ve Dünya'da "yavaş moda" anlayışının ortaya çıkmasıyla, yeniden gündeme gelmiştir (Atalay, 2021).
Modanın çevre ve insan üzerinde neden olduğu olumsuz etkilere karşı gelişen "Yavaş Moda" yaklaşımı, modanın üretim aşamasından tüketimine kadar, daha sürdürülebilir ve etik olmasını hedefliyor. Bu kapsamda "Yavaş Moda", hızlı modanın tüketici ve gözü doymayan sistemine karşı aktivist bir tavır sergiliyor. Yavaş Moda, çevreye ve yerel zanaata karşı duyarlı, sürekliliği olan ürünleri ile daha etik bir geleceği hedeflemekte. Buna ilaveten bu yaklaşım, tasarımcı, üretici ve kullanıcı arasında güvenli ve şeffaf bir ilişkinin oluşmasına neden oluyor (Kipöz, 2021). Yavaş Moda anlayışı, tüketicilerin giydikleri giysilerin materyallerini sorgulamasını hedeflemektedir.
Tekstil sektöründe, çevreye karşı olan duyarlılığın artmasıyla ve zehirli kimyasalların kullanımına karşı tepkilerin artmasıyla, bazı tekstil firmaları, üretim süreçlerinde zehirli kimyasal maddeler kullanmayı bırakıp, organik pamuklu ürünler kullanmaya başlamıştır. Ancak günümüzde, pazarda bulunan organik pamuklu ürünler, diğer ürünlere göre daha pahalıdır. Organik pamuk gibi çevre dostu olan materyallerden yapılan giysiler, maliyeti nedeniyle daha az tercih edilmekte. Çevre dostu olan ürünler daha çok, çevreye karşı duyarlı olan, orta veya üst gelir grubuna sahip olan ve kimyasal maddelere karşı alerjisi olan kişiler tarafından tercih edilmektedir. Bundan dolayı bazı firmalar, çevre dostu ürünleri pazarda daha geniş kitlelere pazarlayabilmek için, makul fiyatlı giysiler tasarlama stratejisini geliştirdiler. Örneğin Esprit, organik pamuktan oluşan "Ecollection" serisini üretti. Levi Strauss, organik pamuktan oluşan "Gümüş Doku Elementleri" adlı erkek giyim serisini üretti. Pazarda, kimyasal madde içermeyen, bitkisel boya ile boyanmış ürünler üretilmeye başladı (Ceylan, 2015).
Tekstil sektöründe sürdürülebilirliğin sağlanabilmesi için, "tekstil ekolojisi" kavramı önem kazanmıştır. Tekstilde ekoloji kavramı; üretim ekolojisi, insan ekolojisi ve atık ekolojisi olmak üzere 3 grupta ele alınabilir. Hammaddenin çevreye duyarlı bir biçimde üretilmesi, kullanılan kimyasalların çevreye zarar vermeyecek ürünlerden seçilmesi, insan sağlığına zarar vermeyecek giysilerin üretilmesi, atık giysilerin geri dönüştürülerek değerlendirilmesi büyük önem taşımaktadır. Tekstil sektöründe çevreyi tehdit eden en önemli sorunlardan biri ortaya çıkan atıklardır. Günümüzde atık yönetimi stratejilerinden en bilineni 3R'dir (reduce, reuse, recycle). Bu stratejiye yeniden satın alma boyutu eklenerek 4R stratejisi oluşturulmuştur. Bu strateji ile, geri dönüştürülmüş malzemelerden üretilen ürünlerin yeniden satın alınmasına önem verilmektedir. Tekstil atıklarının değerlendirilmesinde farklı yöntemler kullanılmakta. Üretim esnasında ortaya çıkan atıklar, geri dönüşüm tesislerine satılarak yeniden değerlendirilebilir. Tüketim sonucu oluşan atıklar ise, giyilebilir olma durumuna göre değerlendirilir. Giyilebilecek halde olan giysiler, gereksinimi olan insanlara ulaştırılarak, yeniden değerlendirilmiş olur. Yünlü giysiler, kumaş ve iplik üretimi için gerekli firmalara satılır. Pamuk ve ipekli giysiler ise, kağıt üretimden kullanılmaktadır. Ayrıca Dünya'da çevreye duyarlı olan yaklaşımların artmasıyla, atık ürünler tasarımlarda kullanılmaktadır (Can ve Ayvaz, 2017).
Tekstil sektöründe sürdürülebilirliğin sağlanabilmesi için, firmalara ve tasarımcılara önemli görev düşmektedir. Günümüzde çevreye karşı duyarlılığı olan firma ve tasarımcıların sayısı giderek artmakta. Buna örnek olarak Nike, Adidas, Puma, Levi's, H&M, Esprit gibi firmaları verebiliriz.
Hindistan Sürdürülebilir Moda İçin Küresel Bir Merkez Olabilir:
İyi Moda Fonu, tekstil sektöründe sürdürülebilirliğin sağlanabilmesi için çalışmalar yürüten bir kuruluştur. İyi Moda Fonu Yatırım Lideri Jayanth Kashyap B., Dünya'nın en büyük ikinci tekstil üreticisi olan Hindistan'ın 45 milyondan fazla kişiye istihdam sağladığını belirtti. Ayrıca Hindistan, müttefik sektörlerde de, 100 milyondan fazla kişiye istihdam sağlamakta. Hindistan ayrıca, minimum enerji ve su kullanımından dolayı, sürdürülebilir olduğu düşünülen Dünya'daki el yapımı tekstil ürünlerini % 95'ni üretmektedir. Kashyap, Hindistan'da sürdürülebilir moda anlayışının gelişebilmesi için, belirli zorlukların ele alınması gerektiğini ve bu sektörde önemli adımların atılması için, gerekli koşulların olgunlaştığını belirtti. Kashyap İyi Moda Fonu'nu, moda sektöründeki sürdürülebilir üreticileri destekleyen, 19 milyon dolarlık bir gösteri fonu olarak tanımladı. İyi Moda Fonu Hindistan ve Bangladeş'te bulunan orta ölçekli tekstil ve hazır giyim üreticilerine teknik, sosyal ve çevresel destek sağlamakta. Ayrıca, gerekli ekipmanların finanse edilebilmesi için, uzun vadeli ABD doları kredileri sağlıyor. Yapılan her yatırım su, enerji veya malzeme tüketiminde tasarruf sağlamalıdır. İkisi Hindistan 'da bulunan (Pratibha Syntex ve Sri Kannapiran Mills) yatırımları yapılmıştır (The Economic Times, 2023).
Kashyap, Hindistan'ın, sürdürülebilir moda için küresel bir merkez haline gelmesi konusunda önemli bir potansiyele sahip olduğunu belirtti. Hindistan, sürdürülebilirlik hedeflerini geliştirmek isteyen küresel markalar için, öncelikli destinasyon haline geliyor.
Hindistan ayrıca, organik pamuk üretimi için küresel bir merkez PET ürünlerinin en büyük geri dönüşümünü yapan konumdadır. Bakanlık tarafından, Fashion for Good, GİZ gibi kamu ve özel sektör desteğiyle, çeşitli stratejiler geliştirilmektedir (The Economic Times, 2023). Küresel bir girişim olan Fashion for Good, Hintli tekstil ve hazır giyim üreticilerini, Hindistan'daki tüketim öncesi ortaya çıkan tekstil atığının anlaşılabilmesi için gönüllü olmaya davet ediyor. Hindistan'ın tekstil üretimindeki konumu, büyük miktarda atıkların ortaya çıkmasına neden oluyor. Ayrıca Hindistan, küresel tüketici sonrası tekstil atığının en büyük alıcılarının başında geliyor (Şimşek, 2022).
Hindistan'ın yoğun nüfusundan dolayı sürdürülebilirlik konusunda atacağı başarılı adımların etkisi küresel boyutta hissedilecektir. Hindistan başbakanı Modi'nin değimiyle: “İklim eyleminin eşitlik, iklim adaleti, ortak yükümlülükler ve ortak kapasitelere dayanması gerektiğine inanıyorum. Bu ilkelere bağlı kalarak kimseyi geride bırakmayan sürdürülebilir bir geleceğe giden yolu açabiliriz“ (Modi, 2023).
Çevreye Karşı Duyarlı Olan Hint Markaları:
Kasha
2011 yılında Karishma Shahani tarafından kurulan Hindistan'ın sürdürülebilir moda markasıdır. Geleneksel Hint el sanatı tekniklerini modern tasarımlarla birleştiren markanın felsefesi sürdürülebilirlik temeline dayanmaktadır. Bilinçli tüketiciliği savunan markanın amacı, toplumda farkındalık yaratmaktır. İsrafı azaltmak için her bir kumaş parçasını kullanan marka, sıfır atık tasarım felsefesini benimsedi. Ayrıca Kasha, Hindistan'ın zengin kültürel mirasının korunmasına da önem vermekte (Sen, 2023).
B Etiketi
2015 yılında Alisha Sachdev tarafından kurulan, sürdürülebilir bir Hint moda markasıdır. Markanın amacı, dokumacılarla işbirliği halinde üretilen, organik pamuk ve doğal elyaf gibi malzemelerden yapılan çevre dostu giysiler üretmektir. Markanın diğer hedefleri, yavaş modayı teşvik etmek ve tüketicilerde çevre bilincinin oluşmasını sağlamak (Sen, 2023).
Türkiye ile Hindistan Arasında Tekstil Sektöründe İşbirliği:
Türkiye ile Hindistan'ın tekstil sektöründe, birbiriyle işbirliği yapma konusunda önemli bir potansiyele sahip. Tekstil sektöründe Türkiye ile Hindistan, önemli bir ticari ilişkiye sahiptir. Türkiye ve Hindistan tekstil teknolojisi ve inovasyon alanında önemli gelişmeler kaydetti. Sürdürülebilir üretim süreçleri ve ürün geliştirme gibi alanlarda bilgi ve tecrübelerin paylaşılması, iki ülke arasındaki işbirliğini güçlendirecektir (Textile Magazine, 2023).
Sürdürülebilir moda anlayışı ile ilgili ortak projelerin geliştirilmesi, her iki ülkenin rekabet gücünü de arttıracaktır. Zengin tekstil ve moda geleneklerine sahip olan Türkiye ve Hindistan, sürdürülebilir moda anlayışına dayanan moda etkinlikleri, tasarım sergileri düzenleyebilir. Ayrıca, sürdürülebilir üretim süreçleri, tekstil ve moda sektöründe çevre dostu malzemelerin kullanımı, atıkların azaltılması ve geri dönüşümünün yapılması, etik işgücü uygulamaları konularında iki ülke arasında işbirliği yapılmalıdır. Sürdürülebilir moda anlayışı ile ilgili deneyim ve uygulamaların paylaşılması, daha sorumlu ve çevreye karşı duyarlı olan tekstil ve moda sektörünün gelişmesini sağlar.
Kaynakça
Atalay, D. (2021), "Kendiliğinden Sürdürülebilir: Türkiye'de Etik Moda", Kitap Bölümü sfy. 31-42: Kipöz, Ş. (Editör) (1. Baskı 2015, Mevcut Baskı 2021), "Sürdürülebilir Moda", Yeni İnsan Yayınevi: Istanbul.
Can, O. ve Ayvaz, K. (2017). Tekstil ve modada sürdürülebilirlik. Akademia Doğa ve İnsan Bilimleri Dergisi, 3(1), 110-119.
Ceylan, Ö. (2015). "Tüketicilerin çevresel sürdürülebilirlik ve ekolojik moda konusunda bilgi düzeyi, tutum ve davranışlarının belirlenmesine yönelik bir araştırma" (Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi).
The Economic Times, 30 November 2023, "India can become a global hub for sustainable fashion: Good Fashion Fund’s Jayanth Kashyap B." By Garima Bora, https://economictimes.indiatimes.com/small-biz/sustainability/india-can-become-a-global-hub-for-sustainable-fashion-good-fashion-funds-jayanth-kashyap-b/articleshow/105611923.cms (Erişim: 03.12.2023).
Fashion For Good (2022). "Wealth in Waste: India’s Potential To Bring Textile Waste Back Into The Supply Chain" July 2022; 1. Executive Summary; https://reports.fashionforgood.com/report/sorting-for-circularity-india-wealth-in-waste/chapterdetail?reportid=813&chapter=1.
Gürcüm, B., & Yüksel, C. (2012). Moda Sektörünü “Yavaşlatan“ Eğilim: Eko Moda ve Moda’da Sürdürülebilirlik." 1. Uluslararası Moda ve Tekstil Tasarımı Sempozyumu, Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Akdeniz Sanat, 4(8), 48-51.
Kipöz, Ş. (Editör) (1. Baskı 2015, Mevcut Baskı 2021), "Sürdürülebilir Moda", Yeni İnsan Yayınevi: Istanbul.
Modi, N. (2023), "PM Modi's Interview to Aletihad" narendramodi.in , December 1, 2023, ( Hindistan Başbakanı Modi'nin Aletihad'a 1 Aralık 2023'de verdiği mülakat). https://www.narendramodi.in/prime-minister-narendra-modis-interview-to-aletihad-576456 (Erişim Tarihi: 04.12.2023).
Sen, Aparajita (2023). " Sustainable Fashion – Top 6 upcycled and recycled Indian fashion brands" Youth Incorporated Magazine. https://youthincmag.com/top-6-upcycled-and-recycled-indian-fashion-brands/amp (Erişim Tarihi: 08.11.2023).
Sürdürülebilir Kalkınma (2023). http://www.surdurulebilirkalkinma.gov.tr/ (Erişim 5.12.2023)
Şimşek, Y. M. (2022). " Fashion for Good’dan Hintli tekstilcilere ‘tekstil atığı’ çağrısı" textileintelligence.com , 17 Şubat 2022 , https://www.textilegence.com/fashion-for-gooddan-hintli-tekstilcilere-tekstil-atigi-cagrisi/ (Erişim 20.11.2023).
The Textile Magazine, 25 August 2023, "Resilence & success of Turkish Textile Sector, a Big Potential for Cooperation Between Türkiye and India", https://www.indiantextilemagazine.in/the-resilience-and-success-of-the-turkish-textile-sector-and-the-big-potential-for-cooperation-between-turkiye-and-india-in-textiles/ (Erişim: 03.12.2023).
Uludağ İhracatçı Birlikleri, (2017), "Hazır Giyim Sektöründe Sürdürülebilir Trendler," Uludağ Hazır Giyim Ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Ar-Ge Ve Pazara Giriş Şubesi, Nisan, 2017.
