1. GİRİŞ
Rusya tarihinde muhalefet ve iktidar ilişkisi her zaman gergin ve iktidarın muhalefeti ortadan kaldırma üzerine oluşmuştur. Rus çarlığında iktidar muhalefet Sosyal demokratlar ve sosyalistler tarafından sürdürülmüştür. 1910’lu yıllarda muhalefet agresif bir şekilde çarlığı devirmeye çalışmıştır. Ana muhalefet olan sosyalistler kendi içinde bölünmüşlerdir, bolşevikler ve menşevikler. Yanlış bilinen bolşevik ve menşevik sıfatları bolşeviklerin çoğunluk olmalarından gelmemektedir. Zira bolşevikler devrim sonrası anca çoğunluk olmuşlardır. Bolşevik ismi onların fikirlerinin radikal olmasından gelmektedir. Bolşevikler devrim ile iktidarı ele geçirmeyi amaçlar iken menşevikler demokratik yollarla iktidara gelmeyi amaçlamışlardır. Bolşevikler devrim ile iktidara geldiklerinde mevcut muhalefete daha önce görülmemiş bir sertlikte davranmışlar, tamamen muhalefeti öldürmek için politikalar sergilemişlerdir. Kendi fikirlerine karşı çıkan veya herhangi bir eleştiri aldıkları grupları katliamlar, hapsetme, asimile ederek ortadan kaldırmışlardır. Gizli polis teşkilatı olan ÇEKA devrime karşı olan herkesi ortadan kaldırmıştır. Devrime karşıtı olarak gördükleri Menşevikler, Lenin önderliğinde ortadan kaldırılmıştır. Devrime destek vermiş olan Müslümanlarda bu teröre maruz kalmıştır. Din dersi yapılan en ücra köylerde dahil terörün etkisi görülmüştür (Güldagi, 2022, s. 116-120.). Sovyetler Birliği yıkıldıktan sonra Atlantikçi görüşe sahip Boris Yeltsin’de bu terörü uygulamıştır. Rusya’yı ‘Batılı’ bir ülkeye çevirmeye çalışan Yeltsin, kendisine muhalif olan Duma’yı bombalatmıştır. Rusya’da muhalefet kültürü günümüzde de gelişmemiştir. Putin iktidara geldiği dönemde muhalefete agresif bir politika izlemeye devam etmiştir. Rusya tarihine bakıldığında Putin dönemi muhalefet ve iktidar ilişkisi en yumuşak dönem olmuştur. Bu ilişkiyi anlamak için Rus siyasal kültürüne bakmak gereklidir. Siyasal kültür, bir ulusun yaşadığı olaylar ile evrimleşmektedir. Her ulusun siyasal kültürü birbirinden farklılık göstermektedir. Örnek olarak Fransa’da hükümetin vergileri düşük miktarda artırması durumunda büyük çaplı eylemler gerçekleşir iken Rusya’da hükümetin ikinci kuşak hakları kısıtladığı durumlarda bile halk tarafından büyük bir tepkiyle karşılanmaması verilebilir. Bu bağlamda Rus vatanseverliği ülkenin güçlü olmasına dayalıdır. Eğer ulus güçlü olacak ise her yol meşrudur. Ruslar için en büyük tehdit her zaman yabancılar olmuştur. Yabancılara karşı ülkeyi korumak amacıyla Rus halkı başlarındaki otoriteye her zaman itaat etmeleri gerektiğine inanmıştır (Doç. Dr. Hakan CAVLAK - Meral DOĞAN). Ülke içi karışıklık ülkeyi güçsüzleştiriceğinden muhalefetin ezilmesi meşru karşılanmaktadır. Belkide Rusya’da protestoların diğer ülkelerle karşılaştırdığımızda az olmasının sebebi bundandır.
2. ALEKSEY NAVALNIY KİMDİR?
Aleksey Navalnıy 1976 yılında Moskova bölgesinin Butyn köyünde dünyaya gelmiştir. 1997 yılında Halkların Dostluğu Üniversitesi'nde avukatlık bölümünden, 2001 yılında ise Finans Akademisinden mezun olduktan sonra avukat olarak çalışmaya başlamıştır. 2004 yılında Moskovalıları Koruma Komitesi kurarak Moskovalılara zarar veren bir inşaat projesinin durdurulmasını sağlamıştır.
2000 yılında Rusya’nın muhalefet partisi olan Yabloko partisinde Federal konsey üyesi olarak görev almıştır. 2007 yılında ki bir toplantıda partinin yöneticilerinin istifa etmesini ve yeniden seçime gidilmesini teklif etmiştir. Aynı yıl ‘partiye siyasal zarar vermek.’ suçlaması ve ırkçılığa kadar uzanan milliyetçi davranışları yüzünden partiden ihraç edilmiştir. (Навальный Алексей Анатольевич - фото, цитаты, биография, s.1.)
İlk büyük siyasal etkinliği olarak 2008 yılında Rus devlet firmalarına kara para aklama ile ilgili kanıtlar bularak Gazprom, Rosneft ve Gazpromneft’e davalar açmıştır. Aynı zamanda Hissedarlara şeffaflık yasasını gerçekleştirebilmek için “Azınlık Hissedarlar Birliği“’ni kurmuştur. 2010 yılında yolsuzlukla mücadele kapsamında, haksız rekabeti tespit etmek amacı ile RosPil projesini başlatmıştır. Rospil’in kurulması Navalnıy’ın federasyon içindeki ününü büyük ölçüde artmıştır. Rospil, yolsuzlukla mücadele kapsamında birçok ihlal keşfederek birçok yolsuzluğu engellemiştir. Sağlık ve Sosyal Kalkınma Bakanlığının yürüttüğü yolsuzluğu ifşa ederek 55 milyon rublelik bir sözleşmenin iptal edilmesini ayrıca bu ihaleden sorumlu yetkilininde istifa etmesini sağlamıştır (Petrov, 2010). 2010 yılında Rospil projesi sayesinde yolsuzluk azalacak, böylece Rusya ekonomisinin ikiye katlanması beklenmiştir. Beklenilen sonuç almasada devlet bütçesi 70 milyar fazla rubleden tasarruf etmiştir. 2011 yılında başka bir yolsuzluk mücadelesi kapsamında bir projeye adım atmış, “Yolsuzlukla Mücadele Vakfı“’(FBK)’nı kurmuştur. Vakıf ülkedeki en büyük yolsuzlukla mücadele kuruluşu olmuş, devlet adamlarının haksız zenginleşmesi ve yolsuzluklar ile ilgili kanıtları kamuyla paylaşmıştır. İktidardaki Putin’in partisi olan Birleşik Rusya Partisini “hırsız’ olarak nitelendirmiştir. Bu dönemden sonra iktidar ile arasında başlayan gerginlik günümüzdede devam etmektedir.
Vakıf adı altında Rusya genelinde sosyal yardımlaşma projesi başlatılmıştır. Bu proje Rusya genelinde gelen şikayetleri dinleyerek çözümler üretmeye dayalı bir projedir. Bu proje ile beraber Navalnıy’ın halk arasındaki itibarı yükselmiştir. Bu yükselen itibarını 2013 yılında Moskova belediye seçimlerine katılarak kullanmayı amaçlamıştır. Seçimleri kazanamadı, ancak oyların %27,24 ‘ünü alarak ikinci sırada yer almıştır. 2013 yılından itibaren Sergei Sobyanin’in kurduğu ‘Rusya’nın Geleceği’ isimli partinin Merkez Konseyi başkanıdır.
Yolsuzlukla mücadelesi devam ederken devlet memurları tarafından tepkiler alarak kendisine karşı davalar açılmış hatta “halk düşmanı“ ilan edilmiş, davalar düşürülsede kendisi bir yıl ev hapsine mahkum edilmiştir. Bu dönemden sonra siyasette etkin, kişiler ve devlet memurlarının yolsuzlukları ve dış bağlantıları ile ilgili belgeseller çekerek kamu için yayınlar gerçekleştirmiştir. 2015 yılında davalarından dolayı avukat unvanını mahkeme kararı ile bırakmak durumunda kalsa da avukat olarak çalışmayı sürdürmüştür.
2017 yılında cumhurbaşkanı adayı olarak gösterilmiştir. Ancak Rusya Anayasa mahkemesi Navalnıy’in zimmetine para geçirme suçundan hüküm yediğinden dolayı seçimleri katılmasını yasaklamıştır (Биография — Алексей Навальный, s.1). Ancak Rusya Anayasası’na göre bir dava süreci içerisinde olanların cumhurbaşkanı adayı olması yasak değildir. Anayasanın 32 maddesinde yazılana göre sadece halihazırda hapiste olan bireylerin seçimlere katılması yasaktır.
2020 yılında zehirlenerek Berlin'deki bir hastaneye kaldırılarak tıbbı müdahale uygulanmıştır. Zehirlenmeyi atlaktıktan sonra ülkesine geri dönmüş ve siyasal aktivitelerini hızlandırarak Rusya tarihine adını yazdıracak ve Dünyada isminin duyulmasını sağlayacak olayların başlamasına sebep olmuştur.
(Devamı alttaki ilgili dökümanda)
