AUROVİLLE EKO-KÖYÜ (HİNDİSTAN)

Makale

2023 Eylül ayında gerçekleşecek olan G20 Liderler Zirvesi, Hindistan'da düzenlenecektir. G20 Hindistan Dönem Başkanlığı'nın teması "Tek Dünya, Tek Aile, Tek Gelecek" olarak belirlenmiştir. Bu vesileyle bu yazıda, Hindistan'da yer alan, Dünya'nın önemli eko-köy örneklerinden biri olan Auroville Eko-köyü ele alınmıştır. ...

2023 Eylül ayında gerçekleşecek olan G20 Liderler Zirvesi, Hindistan'da düzenlenecektir. G20 Hindistan Dönem Başkanlığı'nın teması "Tek Dünya, Tek Aile, Tek Gelecek" olarak belirlenmiştir. Bu vesileyle bu yazıda, Hindistan'da yer alan, Dünya'nın önemli eko-köy örneklerinden biri olan Auroville Eko-köyü ele alınmıştır.

Dünya'da kentleşme, sanayileşme, kentlerde nüfusun ve trafiğin artması sonucu, yaşanan çevre sorunları gün geçtikçe artmaktadır. Uluslararası kuruluşlar, hükümetler ve yerel yönetimler, çevre felaketlerine karşı önlemler alıp, çeşitli stratejiler geliştirmiştir. Eko-köy yaklaşımı da, felsefi açıdan, Dünya'da yaşanan çevre sorunlarına karşı bir tepki olarak ortaya çıkmıştır. Küresel Eko-köy Ağı (GEN- Global Ecovillage Network)'na göre eko-köyler; ekolojik, ekonomik, sosyal sürdürülebilirliğin sağlandığı, doğal ve kültürel çevreye karşı duyarlı, yerel halkın dahil olduğu topluluklardır. Eko-köyler, günümüzde yaşadığımız çevre sorunlarına karşı mücadelede önemli bir çözümdür.

Auroville Eko-köyü: "Geleceğin Evrensel Şehri"
Dünya'nın en başarılı, tanınmış ve en büyük eko-köylerinden biri olan Auroville'in büyük bir bölümü, Güney Hindistan'ın doğu kıyısında, Tamil Nadu eyaletinde yer almakta. Auroville'in bir kısmı da, Puducherry'dedir. Günümüzde Auroville Eko-köyü, 59 farklı ulustan, farklı kültürlere sahip insanlara ev sahipliği yapmaktadır. Auroville multikültürel yapısından dolayı, UNESCO tarafından "geleceğin evrensel şehri" ilan edilmiştir. Bu eko-köy kendini, "insanların birliğine adanmış ideal bir kasaba denemesi" olarak tanımlamakta. Auroville'de farklı inanç sistemleri ve siyasi görüşe sahip, birbirine saygı gösteren insanlar yaşamlarını sürdürüyor.

1966 yılında UNESCO, Auroville proje aşamasındayken, bu projenin insanlığın geleceği için önemli olduğunu belirtti. Ayrıca projenin hayata geçirilmesi için, her türlü desteği sağlayacağını açıklamıştır (auroville.org, 2023). Auroville 1968 yılında, 124 farklı ülkeden ve Hindistan'ın tüm eyaletlerinden gelen temsilcilerle, uluslararası bir kasaba ve canlı bir laboratuvar olarak kuruldu.

Auroville'in kurucuları Fransız Mira Alfassa ve Hint bilge Sri Aurobindo, Auroville arşivinde, ruhani partner diye tanımlanmakta. İkisinin amacı, dünyaya eşsiz bir miras bırakmaktı. Birçok insanın barış içinde yaşayacağı, doğaya karşı uyumlu olan, ekolojik ayak izinin minimum olduğu bir yerleşim yeri tasarlamayı hedeflediler. Sri Aurobindo'nun ölümünden sonra, Mira Alfassa, proje alanında, Hindistan'da kutsal kabul edilen bir banyan ağacı olduğunu fark etti. Bunun bir işaret olduğunu düşünerek, projenin o alanda yapılmasını uygun görmüştür.

Eko-köyün kurulduğu bölge, eko-köy kurulmadan önce, üzerinde hiçbir bitki örtüsü olmayan, kurak bir bölgeydi. Bölgedeki toprak, muson yağmurlarının oluşturduğu seller nedeniyle erozyona uğramıştı. Auroville'in kurucularının amacı, ciddi ölçüde aşınmış platoyu, yaşanabilir bir ekosistem haline dönüştürmekti (Litfin, 2014). Auroville'de yaşayan insanlar, erozyonla mücadele edebilmek için su bentleri ve setler yapıp, araziyi ağaçlandırdılar. Auroville'e üç milyondan fazla ağaç dikildiği için, Dünya'da biyoçeşitliliğin arttığı, nadir yerlerden biridir. Auroville'de yaşayan yerel halk, sıkıştırılmış topraktan yaptıkları yapılarıyla, güneş ve rüzgar enerjisinden faydalanmalarıyla, yağmur suyu hasadı ve bitki bazlı kanalizasyon arıtma konularında yaptıkları uygulamalarla Dünya lideridir (Litfin, 2014).

Auroville'in tasarımında en çok dikkat çeken unsurlardan biri, Samanyolu gibi, spiral bir galaksi şeklindeki ana planıdır. Planın merkezinde, Auroville'in ruhu olarak bilinen Matrimandır Tapınağı yer almakta. Tapınağın çevresinde erdem bahçeleri, amfi tiyatro ve toplanma alanları vardır. Barış alanı diye adlandırılan bu alanda, insanlar sessiz bir şekilde meditasyon yapabilmekte. Alanın %55'ini açık yeşil alanlar oluşturmaktadır. Merkezin batısında yer alan 74 hektarlık bir alan, uluslararası bir alandır. Bu alanda, kıtalara göre gruplara ayrılmış, ulusal ve kültürel etkinliklerin yapıldığı köşkler bulunmakta. Bu alanın amacı, her milletin katkısıyla, kültürel çeşitlilik içinde yaşayan bir birlik oluşturmak. Eko-köyün kontrolsüz bir biçimde büyümesini engellemek için, yeşil kemer uygulaması yapılmıştır. Auroville'in akciğerleri olarak tasarlanan bu yeşil kemerde; orman, botanik bahçe, çiftlikler, tarım alanları yer almakta (auroville.org, 2023). Yeşil kemerin güney yarısında, içinde çevre eğitim merkezinin de bulunduğu bir botanik bahçesi vardır. 25 dönümlük arboretuma 250'den fazla ağaç türü dikilmiştir. Özel koruma ormanına, 5500 kadar bitki türü dikilmiştir. Bölgede, yerel floranın yeniden üretiminin teşvik edilmesi için, yılda 50.000 kadar fide üretebilen bir fidanlık kurulmuştur (auroville.org, 2023).

Auroville, yapı teknolojisi, tasarım, inşaat, yenilenebilir enerji alanlarında geliştirdiği uygulamalarla, ulusal ve uluslararası ödüller almıştır. Auroville'de 40'tan fazla mimar yaşamakta. Auroville'in aldığı ödüller arasında, Hasan Fathi Uluslararası Yoksullar Mimarlık Ödülü, Hindistan'ın Kentsel Gelişim ve Yoksullukla Mücadele Bakanlığı'nın En İyi Yapı Merkezi Ödülü vardır (auroville.org, 2023). Bölgede ilk zamanlar elektrik olmadığı için, enerji üretimi ve su pompalaması için, araziye yel değirmenleri kurulmuştur. Yerel halkın çabalarıyla, bölgede güneş enerjisi gibi alternatif enerji sistemleri geliştirilmiş ve daha sonra Auroville, Hindistan'daki en büyük alternatif enerji merkezi haline dönüşmüştür. Yenilenebilir enerji ve ağaçlandırma konularında gösterdiği başarıdan dolayı Auroville, 2003 yılında, "Yeşil Oskar" adıyla da bilinen "Ashden Sürdürülebilir Enerji Ödülü"nü kazanmıştır (Ekoyapı dergisi, 2018). Auroville'de açık alanlara ve evlere fotovoltaik-güneş enerjisi sistemleri kurulmuştur. Ayrıca eko-köyde, güneş ve rüzgar enerjili pompa sulama sistemi, güneş ocakları, ortak alanda kurulmuş olan parabolik odaklayıcılı termal güneş kulesi, metan gazı toplama üniteleri, rüzgar enerjisi sistemleri gibi yenilenebilir enerji uygulamaları yapılmıştır. Bu uygulamalar sayesinde Auroville, Hindistan'ın toplam yenilenebilir enerji üretiminin yaklaşık olarak, %15'ini tek başına sağlamaktadır. Ayrıca, 150'den fazla evin enerji ihtiyacının tamamı, güneş enerjisi sistemleri tarafından karşılanmaktadır. Auroville'de, 30'dan fazla rüzgar tribünü vardır (Kara, 2014).

Ayrıca Auroville'de, 8700 ev aydınlatma seti, güneş enerjisiyle çalışan 550 su pompası bulunmaktadır (Dawson, 2006). Eko-köyde atıklar ve tüketim konularına da önem verilmiştir. Auroville'de yağmur suyunu toplayan ve yeniden kullanıma hazırlayan, kullanılan suyu geri dönüştüren gri su ve yağmur suyu sistemleri bulunmakta. Bu sistemler sayesinde, Auroville'deki suyun büyük kısmı geri dönüştürülmektedir. Organik evsel atık sularından da, kompost yapılmakta (Kara, 2014).

Geri Dönüştürülebilir/Yerel Malzeme Kullanımı:
Auroville'de çok çeşitli geri dönüşüm uygulamaları yapılmakta. Bu uygulamalar arasında; geri dönüşümlü yapı malzemeleri, gazete kağıtlarından yapılan kalemlikler, geri dönüştürülmüş malzemelerle tasarlanan giysilerin sergilendiği defile yer almaktadır (Kara, 2014).

Auroville'de Permakültür:
Auroville'de tüketilen meyve ve sebzelerin yarısı, süt ihtiyaçlarının tümü kendileri tarafından üretilmektedir. Auroville'de zengin çeşitliliğe sahip, ağaç ve sebze tohumlarını barındıran büyük bir tohum bankası bulunmakta. Bu tohum bankasında, bitkilerden alınan tohumlar saklanıp, tıbbi bitkiler kataloğu hazırlanmaktadır (Dawson, 2006).

Auroville'de kurulan Bilimsel Araştırma Merkezi, tüm Hint Yarımadası için bir başarı öyküsü olarak kabul edilmekte (Ekoyapı dergisi, 2018). Çok çeşitli programlara sahip olan Auroville, araştırmacılar, uluslararası gönüllüler ve üniversite öğrencileri tarafından ziyaret edilmekte. İlgi gören eğitimler arasında; sürdürülebilir yaşam, düşük maliyetli yapı teknolojisi, yerleşke planlama ve mimari uygulamalar, organik tarım ve gıda güvenliği yer almakta. Bunlara ilaveten, çevre eğitimi, geleneksel botanik bilimi, tıbbi bitkiler, tohum bankaları oluşturma, felsefe, deneysel eğitim yöntemleri, alternatif tıp ve iyileştirme yöntemleri gibi konular ele alınmaktadır (Ekoyapı dergisi, 2018).

Matrimandir Tapınağı:
Auroville'in ruhu olarak adlandırılan Matrimandir Tapınağı, 1992 yılında, eko-köyün tam merkezine inşa edilmiştir. Dünya'da yeni bir bilincin doğuşunu simgeleyen Matrimandir Tapınağı, altın rengi ve büyük bir lotus çiçeği olarak betimlenmiştir. Tapınak ve çevresi, insanoğlunun sahip olması gereken 12 erdeme göre tasarlanmıştır (Zeybek, 2020).

Erdem Bahçeleri:
Amacı ve hikayesine bakıldığında erdem bahçeleri, zihinsel iyileşme sağlayan bir tür terapi bahçesi niteliğinde. Matrimandir Tapınağı etrafında 12 adet bahçe tasarlanmıştır. Tapınağı çevreleyen bahçeler, plana bakıldığında, bir nilüfer çiçeğinin petal yaprakları gibi görünmekte (Zeybek, 2015). 1969 yılında, bahçelerin tasarımı aşamasında, Mira Alfassa, her bir bahçenin, bir erdemi temsil etmesi gerektiğini düşündü. Bu bahçeleri ziyaret eden insanlar, bahçelerin erdemini hissedebilmeliydi. Bundan dolayı bahçeler, taşıdığı erdeme göre tasarlanmalıydı.

Erdem bahçeleri, uzak doğu felsefesindeki, insanların sahip olması gereken 12 erdeme odaklanmıştır. Her bahçenin farklı bir zihinsel amacı bulunmakta. Erdem bahçeleri, Matrimandir Tapınağı'nda bulunan meditasyon odalarıyla ilişkili olarak tasarlanmış. Bu bahçelere kurucusu tarafından; var olma (existence), büyük mutluluk (bliss), bilinç (consciousness), güç (power), hayat ışığı (light life), servet (wealth), gelişme (progress), yarar (utility), gençlik (youth), harmoni (harmony), kusursuzluk (perfection) isimleri verilmiştir (Zeybek, 2015). Erdem bahçelerinin her biri, taşıdığı amaç doğrultusunda, bir çiçeğe ve renge sahiptir. Genel olarak, Hibiscus sp. ve Nymphaea sp. kullanılmıştır (Zeybek, 2015).

Zaman içinde, Matrimandir Tapınağı ve erdem bahçelerinin etrafında kalan boş alanlara, insanoğlunun yaşam döngüsünü yansıtan Doğum bahçesi, Sonsuz çocukluk bahçesi, Gençlik bahçesi, Ergenlik Bahçesi ve Yaşlılık bahçesi ilave edilmiştir (Zeybek, 2020).

Dünya'da yaşanan çevre sorunlarına karşı geliştirilmiş olan eko-köy yaklaşımı, çevre sorunları ile mücadelede ve çevresel, kültürel ve ekonomik sürdürülebilirliğin sağlanmasında önemli bir yaklaşımdır. Hindistan'da yer alan Auroville eko-köyü, geliştirdiği çevre dostu yaklaşımlarla, farklı kültürleri kucaklayan yapısıyla Dünya'nın en önemli ve örnek teşkil eden eko-köylerinden biridir.


Kaynaklar:
Auroville resmi internet sitesi; https://auroville.org/ (Erişim tarihi: 23.07.2023)
Dawson, J. (2006). "Ecovillages: new frontiers for sustainability" (Schumacher Briefings Vol. 12). Vermont: Chelsea Green Books.
Ekoyapı Dergisi, 8 Şubat 2018, Geleceğin Evrensel Şehri: ‘Auroville’​; https://www.ekoyapidergisi.org/gelecegin-evrensel-sehri-auroville (Erişim tarihi: 19.07.2023)
Kara, E. (2014) "Ekolojik Kaygı Temelli Yerleşimlerde Sürdürülebilirliğin Tüm Boyutlarıyla İncelenmesi: Ekoköyler" (Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Teknik Üniversitesi).
Litfin, Karen T. (2014), "Eko Köyler: Sürdürülebilir bir Toplum için Dersler" ( Orijinal: Ecovillages, Cambridge:Polity, 2014), Türkçe'ye Çeviren: Pınar Ercan. İstanbul:ALFA (2017, Türkçe 1. Baskı).
ZEYBEK, O. (2020). Auroville Ekoköyü ve Erdem Bahçeleri. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 22(2), 382-392. DOI: 10.24011/barofd.701034 .
Zeybek, O. (2016). "Ekoköy akımı: Tarihi gelişimi ve kent ölçeğinde uygulanabilirliği üzerine bir araştırma" (Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara Üniversitesi).






 
Bu içerik Marka Belgesi altında telif hakları ile korunmaktadır. Kaynak gösterilmesi, bağlantı verilmesi ve (varsa) müellifinin/yazarının adı ile unvanının aynı şekilde belirtilmesi şartı ile kısmen alıntı yapılabilir. Bu şartlar yerine getirildiğinde ayrıca izin almaya gerek yoktur. Ancak içeriğin tamamı kullanılacaksa TASAM’dan kesinlikle yazılı izin alınması gerekmektedir.

Alanlar

Kıtalar ( 5 Alan )
Aksiyon
 İçerik ( 2778 ) Etkinlik ( 223 )
Alanlar
TASAM Afrika 77 650
TASAM Asya 98 1115
TASAM Avrupa 23 650
TASAM Latin Amerika ve Karayip... 16 67
TASAM Kuzey Amerika 9 296
Bölgeler ( 4 Alan )
Aksiyon
 İçerik ( 1406 ) Etkinlik ( 54 )
Alanlar
TASAM Balkanlar 24 297
TASAM Orta Doğu 23 623
TASAM Karadeniz Kafkas 3 297
TASAM Akdeniz 4 189
Kimlikler ( 2 Alan )
Aksiyon
 İçerik ( 1304 ) Etkinlik ( 78 )
Alanlar
TASAM İslam Dünyası 58 786
TASAM Türk Dünyası 20 518
TASAM Türkiye ( 1 Alan )
Aksiyon
 İçerik ( 2054 ) Etkinlik ( 83 )
Alanlar
TASAM Türkiye 83 2054

“Âlimler, beşeri hayatın büyük ölçüde kişisel ve ele geçmez boyutuna giriş‐ ken olan İslam’ın mistik geleneğini tetkik ettiğinde, ‘öznellik faktörü’ daha çok telaffuz edilmektedir. . . Bu geleneğin yoğun ölçüde kişisel ve soyut karakteri, genellikle sorgulanmadan kabul edilmekte ve girift bir un...;

Artık ahkâm kesmekten öte çapı kalmayan Birleşmiş Milletlerin(BM), Afet Riski Azaltma Günü yaklaşırken uygun gördüğü tema bu yıl oldukça ilginç. Adeta eski kuşaklardan ümidi kesmişçesine 2024, Uluslararası Afet Riski Azaltma Günü olan 13 Ekim için açıklanan tema “ Bir Sonraki Kuşağın, dirençli bir G...;

Rusya, Afrika kıtasındaki nüfuzunu artırmak amacıyla çeşitli stratejiler geliştirmekte ve bu stratejilerden biri olarak nükleer enerji diplomasisini ön plana çıkarmaktadır. Küresel enerji piyasalarında önemli bir aktör olan Rusya, Afrika'nın enerji açığını gidermek ve kıtanın sürdürülebilir kalkınma...;

"Küresel Sistemde Dış Politika Stratejileri" kitabı, uluslararası ilişkiler ve dış politika stratejileri alanlarını kapsayan bir eser olarak öne çıkmaktadır. Dr. Nejat Tarakçı, bu eserinde realist bir bakış açısıyla dış politika stratejilerinin nasıl şekillendiğini ve uygulandığını analiz etmektedir...;

2024 yılında dünya altın fiyatlarının uzun dönemde en yüksek seviyelerde seyretmesi, küresel ekonomideki çeşitli faktörlerin etkisiyle açıklansa da, en belirgin etki küresel savaş beklentisi kuşkusuz. Savaş beklentisinin görünen en kolay yansıması kuşkusuz aşırı yükselen altın fiyatları. 2024 yılınd...;

Halen gelişmiş ülkelerin kontrolü altında olan Denizcilik Sektörü gelişmekte olan ülkelerin de gelişmesi ve refah seviyesinin arttırılması açısından önemli bir ekonomik faaliyet alanıdır. Bu sektör Dünya ekonomisi ve ticareti ile çok fazla ilişkili, karmaşık, riskli ve pek de şeffaf olmayan bir ulus...;

Günümüzde güvenlik kavramına ilişkin genişletilmiş tanımlamaya gıda güvenliği de girmektedir. Gıda güvenliği konusu ele alınırken gıda güvenilirliği, gıda egemenliği, gıda paylaşılabilirliği ve gıda sürdürülebilirliği kavramları ile birlikte ele alınmaktadır.;

Doğu Akdeniz’de keşfedilen enerjinin bölge ülkeleri yanında Avrupa devletlerinin geleceğinde şekillendirici jeoekonomik, jeostratejik ve jeopolitik güç olacağının öne çıktığı 21’inci asırda, Rusya-Ukrayna savaşından sonra daha da önem kazanmış ve enerji güvenliği konusunda rekabet alanlarının enerji...;

10. İstanbul Güvenlik Konferansı (2024)

  • 21 Kas 2024 - 22 Kas 2024
  • İstanbul - Türkiye

Millî Savunma ve Güvenlik Akademisi Sertifika Programı | 2024 Dönem 1

Millî Savunma ve Güvenlik Akademisi Sertifika Programları ile katılımcılara stratejik yönetim ve liderlik alanlarındaki yeniliklerin aktarılması, Türkiye ve dünyadaki gelişmeler ışığında ulusal ve uluslararası güvenlik stratejileri konularında çok yönlü analiz, sentez ve değerlendirmeler yapabilmelerine, çözüm önerileri, farkındalık ve gelecek öngörüleri geliştirmelerine destek sağlanması amaçlanıyor.

  • 20 Oca 2024 - 10 Şub 2024
  • Cumartesileri 10.00-13.30 (Çevrimiçi) -
  • İstanbul - Türkiye

Millî Savunma ve Güvenlik Akademisi Sertifika Programı | 2023 Dönem 1

21. yüzyıl güvenlik sorunlarının dönüşümünü takip edebildiğimiz bir dönem olarak dikkat çekmektedir.

  • 11 Kas 2023 - 02 Ara 2023
  • Cumartesileri 10.00-13.30 (Çevrimiçi) -
  • İstanbul - Türkiye

Doğu Akdeniz Programı 2023-2025

  • 17 Tem 2023 - 19 Tem 2023
  • Sheraton Istanbul City Center -
  • İstanbul - Türkiye

2. İstanbul Siber-Güvenlik Forumu

  • 23 Kas 2023 - 24 Kas 2023
  • İstanbul Kent Üniversitesi Kağıthane Kampüsü -
  • İstanbul - Türkiye

6. Türkiye - Afrika Savunma Güvenlik ve Uzay Forumu

  • 23 Kas 2023 - 24 Kas 2023
  • İstanbul Kent Üniversitesi Kağıthane Kampüsü -
  • İstanbul - Türkiye

9. İstanbul Güvenlik Konferansı (2023)

  • 23 Kas 2023 - 24 Kas 2023
  • İstanbul Kent Üniversitesi Kağıthane Kampüsü -
  • İstanbul - Türkiye

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in hazırladığı “ABD Hegemonyasına Meydan Okuyan Çin’in Zorlu Virajı; Güney Çin Denizi” isimli stratejik raporu yayımladı.

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in hazırladığı “Küresel Rekabet Penceresinden Pasifik Adaları” isimli stratejik raporu yayımladı.

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in uzun araştırmalar sonunda hazırladığı “TEKNOLOJİK ÜRETİMDE BAĞIMSIZLIK SORUNU; NTE'LER VE ÇİPLER ÜZERİNDE KÜRESEL REKABET” isimli stratejik raporu yayımladı

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in hazırladığı “Sri Lanka’nın Çöküşüne Küresel Siyaset Çerçevesinden Bir Bakış” isimli stratejik raporu yayımladı.

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in hazırladığı “Çin-Japon Anlaşmazlığında Doğu Çin Denizi Derinlerdeki Travmalar” isimli stratejik raporu yayımladı.

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in uzun araştırmalar sonunda hazırladığı “MYANMAR; Büyük Oyunun Doğu Sahnesi” isimli stratejik raporu yayımladı

İngiltere’nin II. Dünya Savaşı sonrasında Hint Altkıtası’ndan çekilmek zorunda kalması sonucunda, 1947 yılında, din temelli ayrışma zemininde kurulan Hindistan ve Pakistan, İngiltere’nin bu coğrafyadaki iki asırlık idaresinin bütün mirasını paylaştığı gibi bıraktığı sorunlu alanları da üstlenmek dur...

Gündem 2063, Afrika'yı geleceğin küresel güç merkezine dönüştürecek yol haritası ve eylem planıdır. Kıtanın elli yıllık süreci kapsayan hedeflerine ulaşma niyetinin somut göstergesidir.