İsveç'in Stockholm kentinde, 1972 yılında düzenlenen Birleşmiş Milletler Çevre Konferansı'nda, kentsel sürdürülebilirlik kavramı uluslararası düzeyde ilk kez tanımlanmıştır. 1972 yılında gerçekleşen Birleşmiş Milletler Çevre Konferansı'ndan günümüze kadar, Dünya Çevre Günü her yıl 5 Haziran'da Dünya genelinde çeşitli etkinliklerle kutlanmaktadır. Dünya Çevre Günü'nde düzenlenen etkinliklerin amacı, çevre sorunlarına dikkat çekerek, toplumda çevre bilincinin artmasıdır.
Her yıl Dünya genelinde kutlanan Dünya Çevre Günü, belirlenen bir temaya dikkat çekmektedir. Dünya Çevre Günü, 2018 yılında, "Plastik Kirliliği ile Mücadele Et" temasını belirleyerek, plastik atıkların, insan sağlığı ve çevre üzerindeki olumsuz etkilere dikkat çekmiştir. 2019 yılı Dünya Çevre Günü teması "Hava Kirliliği ile Mücadele". 2020 yılı Dünya Çevre Günü teması," Biyoçeşitlilik"dir. 2021 yılında Dünya Çevre Günü'nün belirlediği tema, "Ekosistem Onarımı ve Yenilenmesi"dir. Bu temanın amacı, ekosistemin korunmasıdır. Bu kapsamda, bilinçli tüketim ve çevre dostu yaklaşımlar hakkında toplum bilincinin artması hedeflenmiştir. Dünya Çevre Günü 2022 yılı için, "Tek Bir Dünyamız Var" temasını belirlemiştir. Bu tema, yaşantımızın sağlıklı bir biçimde sürdürülebilir olmasını ve tüm kaynaklarımızın korunmasını hedeflemiştir.
Dünya Çevre Günü 2023 yılı için "Plastik Kirliliği ile Mücadele Et" temasını belirlemiştir (UNEP, 2023 ; https://www.unep.org/events/un-day/world-environment-day-2023).
Bu yıl Fil Dişi Sahilleri’nin ev sahipliğinde düzenlenecek olan Dünya Çevre Günü Konferansı'na Hollanda’da destek olmaktadır. 2023 yılında Dünya Çevre Günü kapsamında düzenlenecek etkinliklerle, dünyada yaşanan plastik kirliliğine dikkat çekmek hedeflenmiştir (World Environment Day, 31.05.2023, https://www.worldenvironmentday.global/).
Ayrıca Dünya’daki plastik kirliliği ile ilgili önemli raporlar da yayınlanmıştır. Bu raporlardan birisi de, UNEP ‘Turn Off the Tap’ 2023 raporudur. Bu raporda, dünyadaki plastik atıkların sadece %9'unun geri dönüştürüldüğü belirtilmiştir (UNEP Turning off the Tap, 2023; https://www.unep.org/resources/turning-off-tap-end-plastic-pollution-create-circular-economy. ; Geyer vd. 2017, Production, use, and fate of all plastics ever made. Science Advances 3:7).
Dünya Çevre Günü, Dünya genelinde çeşitli etkinlikler ve atölyelerle kutlanmaktadır. Yerel yönetimler, sivil toplum örgütleri, özel şirketler, yerel halkın katılımıyla etkinlik ve atölyeler düzenlenmektedir. Tüm bu etkinlik ve atölyelerin amacı, yaşanan çevre sorunlarına karşı dikkat çekmek ve toplumun çevre bilincini arttırmaktı. 2022 yılında Dünya Çevre Günü'nde Çin'de, yerel halkın katılımıyla, plajlardaki plastik atıkların temizleme etkinliği düzenlenmiştir. Ayrıca 2022 yılında, İtalya'nın Torino kentinde, 25. CinemAmbiente Film Festivali düzenlenmiştir. Bu festival kapsamında, çevre ile ilgili belgesel filmler izleyicilere gösterilmiştir.
Ülkemizde de Dünya Çevre Günü, yerel yönetimler, sivil toplum örgütleri, özel sektör ve yerel halkın katılımıyla, çeşitli etkinliklerle kutlanmaktadır. Düzenlenen etkinliklerin amacı, yaşanan çevre sorunlarına karşı dikkat çekmektir. Her yıl Dünya Çevre Günü'nde TURMEPA, deniz ve su varlıklarının korunması ve sürdürülebilirliğinin sağlanabilmesi için çeşitli etkinlikler düzenlemektedir. 2022 yılında TURMEPA, Milli ve E Milli Futbol takımlarıyla işbirliği yapmıştır. TURMEPA "Deniz Varsa Hayat Var" sloganıyla, İstanbul Riva sahilinde atık toplama etkinliği düzenleyerek, 44 kilo atık toplamıştır. Bu etkinliğin amacı, sahillere atılan atıklar ile ilgili toplumda bilincin artmasıdır (www.turmepa.org.tr).
Toplumda çevre bilincini arttırmayı hedefleyen sivil toplum örgütlerinden biri de, Buğday Derneği'dir. Buğday Derneği Haziran 2022 yılında, Kadıköy Belediyesi ile işbirliği yaparak Çevre Festivaline katılmıştır. Buğday Derneği, Çevre Günü kapsamında kompost atölyesi ve zehirsiz temizlik atölyeleri düzenlemiştir (www.buğday.org).
2022 yılında Dünya Çevre Günü'nde, İzmir Büyükşehir Belediyesi, Atık Pil Toplama Kampanyası başlatmıştır. Bu kampanyaya çocuklar da dahil edilmiş, çocukların atık piller ve doğa hakkında yaptıkları resimler ile ilgili bir sergi düzenlenmiştir. Yalova Belediyesi, Yalova Çevre Festivali düzenlemiştir. Bu festival kapsamında, Tema Vakfı gibi sivil toplum örgütleri "sıfır atık" ve "ağaçlandırmanın önemi" gibi konular ile ilgili yerel halka bilgi vermiştir.
Çöpüne Sahip Çık Vakfı da, atıkların azaltılıp ayrıştırılması ile ilgili toplumda farkındalık yaratabilmek için çalışmalar yapmaktadır. Her yıl Çöpüne Sahip Çık Vakfı, Dünya Çevre Günü'nde çeşitli etkinlikler düzenlemektedir. 2022 yılında Çöpüne Sahip Çık Vakfı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Park Bahçe ve Yeşil Alanlar Dairesi Başkanlığı ile işbirliği yaparak çeşitli etkinlikler düzenlemiştir. Düzenlenen etkinlikler kapsamında, çöpler toplanmış ve atıkların ayrıştırılması ile ilgili yerel halka bilgi verilmiştir. 2023 yılı Dünya Çevre Günü kapsamında, Çöpüne Sahip Çık Vakfı, Kadıköy Belediyesi'nin düzenlediği Çevre Festivali'ne katılıyor. Çevre Festivali'nde çöpünü sıfırla oyun atölyesi, eski tişörtten alışveriş çantası yapma atölyeleri düzenliyor (www.copunesahipcik.org).
2023 yılı Dünya Çevre Günü kapsamında Tema Vakfı, 1-4 Haziran tarihleri arasında Biyolojik Çeşitlilik Farkındalık Etkinlikleri düzenliyor. Bu etkinliklerin amacı, yaşamımız için biyolojik çeşitliliğin önemini vurgulamak. Ayrıca Tema Vakfı, İkea Türkiye ile sürdürülebilir bir yaşam için işbirliği yapıyor. Dünya Çevre Günü'ne özel "Evimiz Dünya" projesiyle, çocuklara çevre dostu alışkanlıklar kazandırmayı hedefliyor (www.tema.org.tr).
Dünya Çevre Günü nedeniyle düzenlenen tüm etkinlikler, atölye ve festivaller toplumda çevre bilincinin artmasında büyük rol oynamaktadır. Düzenlenen etkinlik ve atölyeler, yaşanan çevre sorunlarına karşı dikkat çekip, toplumda çevre bilincinin artmasına katkı sağlamaktadır. Doğal kaynaklarımızın korunup sürdürülebilirliğinin sağlanabilmesi için yerel halkın eğitilmesi ve çevre sorunları ile mücadelede bilgi sahibi olması büyük önem taşımaktadır. Dünya Çevre Günü kapsamında düzenlenen sahillerin temizlenmesi, atıkların toplanması gibi etkinlikler toplumda çevre sorunları ile ilgili farkındalık yaratmakta. Bu etkinlikler, doğal kaynaklarımızın korunabilmesi için çok önemli. Ülkemizde çevre bilincinin artması için; atıkların ayrıştırılması, sahil temizliği, atık malzemelerden yapılan sanat, fidan dikimi, kompost yapımı, kaynakların etkin kullanımı gibi etkinlikler ve eğitimler düzenlenmelidir. Doğal kaynaklarımızın korunup, sürdürülebilirliğinin sağlanmasında yerel halkın eğitilmesi, toplumda çevre bilincinin artması büyük önem taşımaktadır.
Dr. Elif Dikmen Diriöz Peyzaj Mimarı
_jpeg_674fc3b2-f844-4a45-ba8b-dd7980a15fce.jpeg "Afrika 2063 Ağı İstişare Toplantısı 2")
