Ulusal güvenlik kuruluşları; entelektüel açıdan inovatif, oldukça yetenekli ve bunu ulusun en acil sorunlarının üstesinden gelmek için uygulamaya istekli bireylere gereksinim duymaktadır. Hükûmet yetkilileri ve endüstri temsilcileri ABD’nin karşı karşıya olduğu ulusal güvenlik tehditlerinin yüksek risklerini; STEM[1] konusunda becerikli ve teknolojiden anlayan iş gücüne olan talebi; ayrıntılara büyük dikkat ile hassasiyet ve hatalara düşük tolerans gerektiren işleri doldurma ihtiyacını açıklamıştır. Kamuya açık ve özel yapılan tartışmalarda, birçok yetkili ve uzman ulusal güvenlik topluluğunda nöro-çeşitlilik ihtiyacını ele almış, nüfusun yalnızca tipik yollarla düşünen kısmına bırakılamayacak kadar önemli ve çok zor olan görevleri tanımlamışlardır.[2]
Nöro-diverjan (nöro-farklı, nörolojik farklılığı olan); otizm spektrum bozukluğu (OSB), dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), disleksi, diskalkuli ve Tourette sendromu (Şekil 1) dâhil olmak üzere çeşitli bilişsel tanıları kapsayan şemsiye bir terimdir. Nöro-farklı kişiler; diğer görevlerin yanı sıra istihbarat subayı, mühendis, güvenlik soruşturması müfettişi, askerlik hizmeti üyesi ve avukat olarak hizmet veren ulusal güvenlik iş gücünün parçasıdır. Bununla birlikte, nöro-farklı nüfusun boyutu meçhuldür, keza bu kişilerin çoğu, ayrımcılık/önyargı korkusuyla nöro-farklılıklarını açıkça kabul etmemektedir.
Şekil 1: Nöro-çeşitliliği Tanımlamak
KAYNAK: Employer Assistance and Resource Network on Disability Inclusion, “Neurodiversity in the Workspace“ internet sayfası, tarihsiz. 15 Nisan 2022 itibarıyla: https://askearn.org/page/neurodiversity-in-the-workplace
2023 RAND raporunda araştırmacılar, nöro-farklı insanların ulusal güvenliğe getirdiği faydaları anlamaya çalışmış; nöro-çeşitliliğe sahip iş gücünü işe alma, birlikte çalışma ve yönetmedeki zorlukları belirleyerek nöro-çeşitliliği daha fazla olan bir ulusal güvenlik iş gücünü desteklemek için seçenekler önermişlerdir. Araştırmayı yürütürken araştırmacılar birincil, ikincil ve ticari literatürü gözden geçirmiş ve devlet yetkilileri, araştırmacılar, nöro-farklı kişilerin çıkarlarını savunanların yanı sıra nöro-çeşitlilik istihdam programlarına sahip kuruluşların temsilcileri ile çeşitli röportajlar ve tartışmalar düzenlemiştir.
Önemli Bulgular
- Nöro-farklı nüfusun üyelerinin müşterek temel güçlü yönleri arasında problem çözme, örüntü tanıma, görselleştirme ve birçok ulusal güvenlik alanına fayda sunan diğer beceriler yer alır.
- Ulusal güvenlik kuruluşlarındaki iş yeri uygulamaları, nöro-farklı bireylerin işe alınmasına ve elde tutulmasına engel teşkil edebilir. ABD hükûmeti içinde, nöro-farklılık bir “engellilik“ olarak değerlendirildiğinden bu durum, çalışanların nöro-tipik iş gücü için tasarlanmış iş yerlerinde çalışıp deneyim kazanmak için kendilerini engelli ilan etmeleri gerektiği anlamına gelir.
- ABD ulusal güvenlik kuruluşlarındaki nöro-farklı nüfusun boyutunun bilinmemesi; 1) nöro-farklılığın ulusal güvenlik iş gücünde yaygın olmadığı ve 2) yaygın olmayışının da herhangi bir sistemik ayrımcılıktan kaynaklanmadığı gibi iki kanıtlanmamış varsayıma yol açabilir.
- Belirsiz veya kafa karıştırıcı iş tanımları, karmaşık başvuru süreçleri, sosyal ve davranışsal normlara odaklanan iş görüşmeleri dâhil olmak üzere işe alma ve işe alma sürecinin çeşitli yönleri, nöro-çeşitliliğe sahip bir işgücünün önünde engeller oluşturabilir.
- Nöro-farklı çalışanlar işe başladıklarında, kendileri için tasarlanmamış işyerlerindeki kariyer yolculuklarında zorluklarla karşılaşabilirler.
- Nöro-çeşitliliğe sahip bir ulusal güvenlik iş yeri oluşturmanın anahtarları; işyerindeki herkese fayda sağlayan tasarım ilkelerini benimsemeyi, işe alma prosedürlerini işin kendisine odaklamayı ve iş yerini nöro-çeşitliliği destekleyecek şekilde hazırlamayı içermektedir.
Nöro-farklı Çalışanların Avantajları
Nöro-çeşitlilik bir ulusal güvenlik organizasyonunu güçlendirebilir. Farklı teşhislere sahip çeşitli insan gruplarında yürütülen çok sayıda araştırma, nöro-farklı kişilerin şu konularda başarılı olabileceğini ortaya koymuştur;
- kalıpları oluşturma ve tanıma,
- görselleştirme ve sözel olmayan zekâ testleri,
- problem çözme ve sistematikleştirme becerileri,
- ayrıntılara dikkat etme ve bir görevi tamamlamak için hiper odaklanma durumuna geçme,
- hafıza becerileri,
- tekrarlayan görevler (kalite kontrol yazılımı veya büyük veri kümeleri gibi).
Ulusal güvenlik kuruluşları için, nöro-farklı kişilerde ortak olan bu temel güçler, özellikle belirli kariyer alanlarında iş gücüne dönüşebilir. İstihbarat analizi de dâhil olmak üzere birçok ulusal güvenlik çalışması; bilgi toplamada, analiz etmede, tekrarlayan görevleri yerine getirmede mükemmellik yeteneği ile birlikte ayrıntılara büyük dikkat gösterilmesini ve miktarı çok büyük verilerdeki kalıpları belirleme becerisini gerektirir. OSB (Otizm Spektrum Bozukluğu) olan çalışanlar, tekrarlayan görevlerle daha fazla motive olabilir, keza Otizm de sınıflandırılmış bir ortamda çalışma ile iyi uyumlu olan kurallara dayalı davranışla ilişkilidir.
Nöro-farklı İş Gücünü İşe Alma, Birlikte Çalışma ve Yönetmedeki Zorluklar
Nöro-çeşitliliğe sahip bir iş gücüyle ilişkili avantajlara rağmen, ulusal güvenlik kuruluşlarındaki iş yeri uygulamaları, nöro-farklı bireylerin işe alınmasına ve elde tutulmasına engel teşkil edebilmektedir.
ABD hükûmeti içinde, nöro-farklı teşhisler bir sakatlık olarak ele alınmaktadır: Engelli olarak kabul edilmenin getirdiği mesleki ve sosyal damgalanmadan kaçınmak için iş yerinde nöro-farklılıklarını gizleyen/maskeleyen çalışanlar, kendi stresleri, zihinsel yorgunlukları ve iş performansları pahasına uyum sağlamaktan vazgeçmek zorundadır. Bazı nöro-farklı çalışanlar, bilişsel olarak farklı bir iş gücünün faydalarına nasıl değer vereceğini bilmeyen işverenlere veya onları taciz edebilecek ve onlara zorbalık yapabilecek iş arkadaşlarına nöro-tipik görünmek için maskeleyerek teşhislerini gizlemekte veya önemsiz göstermektedir. Araştırmalar, ayrımcılık ve önyargı konusundaki endişelerinin yersiz olmadığını göstermektedir.
ABD ulusal güvenlik kuruluşlarındaki nöro-farklı nüfusun boyutu bilinmemektedir: Görüşmeler sırasında hükûmet yetkilileri, veriler rapor edildiğinde tüm engellerin bir araya toplandığını, öyle ki bilişsel teşhis bildiren çalışanların “ampute“, “sağır“ ve “görme“ engelli çalışanlar, “psikolojik uyum sağlamakta olan“ çalışanlar vb. olarak gruplandırıldığını açıklamıştır. Nöro-farklı nüfusun büyüklüğü hakkındaki bilgi eksikliği, hükûmet yetkililerini; nöro-farklılığın iş gücünde yaygın olmadığı ve nöro-farklı çalışanları işe almanın önünde sistemik engeller olmadığı gibi kanıtlanmamış iki varsayımda bulunmaya yöneltebilmektedir.
İşe alma ve işe alma sürecinin çeşitli yönleri, nöro-çeşitliliğe sahip bir iş gücünün önünde engeller oluşturma potansiyeli taşımaktadır: Bunlar, belirsiz veya kafa karıştırıcı iş tanımlarını, karmaşık başvuru süreçlerini, teknik bilgi ve becerilerden çok sosyal ve davranışsal normlara odaklanan iş görüşmelerini içermektedir.
Özellikle endişe duyulan bir alan da kötü yürütme işlevine, atipik sözlü iletişime, düzensiz vücut hareketlerine, duyusal hassasiyetlere ve nöro-farklılığın diğer ortak özelliklerine sahip adaylar için engel teşkil edebilen “güvenlik izni“ sürecidir. Tasfiye süreci, büyük miktarda karmaşık evrak işlerini tamamlayabilen, soruları doğrudan ve hızlı bir şekilde yanıtlayabilen, göz teması kurabilen ve kıpırdamadan iletişim kurabilen nöro-tipik adaylar için tasarlanmıştır. Çalışmadaki görüşme katılımcıları sadece davranışları beklenen davranış aralığına girmediği için "şüpheli ve güvenilmez" olarak kabul edildiğinden - eski bir yalan makinesi denetçisi de dâhil - kaç adayın süreci geçememesinden endişe duyduklarını belirtmişlerdir.
Nöro-farklı olan askerî hizmet üyeleri de zorluklarla karşı karşıyadır. Her hizmetin kendi politikası vardır; katı politikalar kalifiye olmayı zorlaştırabilmekte veya bir acemi erin fırsatlarını sınırlayabilmekte ise de tüm hizmetler acemilerin teşhislerinin hizmet verme yeteneklerini etkilemeyeceğini kanıtlamalarına izin vermektedir. Örneğin, reçeteli ilaçlar kullanarak DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu) durumlarını etkili şekilde yöneten servis üyeleri, kendileri için etkili olan veya "uygulanamaz" olarak ilan edilen tedavileri kullanmaktan kaçınmalarının istendiğini ifade etmiştir. DEHB'si olan ABD'li çocukların büyük ihtimalle ilaç tedavisi gördüğü ve askerlik hizmetlerinin kritik asker alımı eksiklikleri ile karşı karşıya olduğu bir çağda, bu tür politikaların askere alma ve hazırlık üzerinde doğrudan etkileri olabilmesi söz konusudur.
Nöro-farklı çalışanlar, kendileri düşünülerek tasarlanmamış iş yerlerinde iş başı yaptıktan sonra kariyerlerine yön verme konusunda zorluklarla karşılaşabilmektedir. Bu tür zorluklar arasında; duyusal aşırı yüklenme, katı ve sıkışık zaman çizelgeleri, konuşulmayan sosyal adetler, belirsiz kariyer ilerleme yolları ve talimatlardaki netlik eksiklikleri yer almaktadır. Nöro-farklı insanları zayıf iletişimciler olarak tasvir eden klişeler, yanlış yere konulabilmekte ve yanlış bilgilendirebilmektedir çünkü nöro-farklı insanlar, nöro-tipik insanlardan ve birbirlerinden farklı iletişim kurabilmektedirler. Nöro-tipik personel arasında da iletişim sorunları ortaya çıkabilmektedir; yine de nöro-tipik personel nöro-farklı meslektaşlarından gelen sinyalleri yanlış yorumladığında, nöro-farklı meslektaşlar sonuçlara katlanmak zorunda kalabilmektedir.
Nöro-çeşitliliğe Sahip bir Ulusal Güvenlik İş Yeri Oluşturmanın Anahtarları
Araştırmacılar, daha önce açıklanan zorlukların üstesinden gelmek ve nöro-çeşitliliği destekleyen bir iş yeri ortamı oluşturmak için birkaç ilke belirlemiştir.
Evrensel tasarım ilkelerinin benimsenmesi: Son yıllarda, çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılık topluluğu, bireysel düzenlemelere alternatif olarak evrensel tasarıma odaklanmayı önermektedir. The Centre for Excellence in Universal Design (Evrensel Tasarımda Mükemmellik Merkezi); evrensel tasarım kavramını "bir ortamın, yaşı, boyutu, yeteneği veya engeli ne olursa olsun tüm insanlar tarafından mümkün olan en geniş ölçüde erişilebilmesi, anlaşılabilmesi ve kullanılabilmesi için tasarlanması ve düzenlenmesi"[3] olarak tanımlamaktadır. Evrensel tasarım, işe alındıktan sonra yalnızca belirli çalışanlar için özel düzenlemeler yapma ihtiyacını ortadan kaldırmaktadır.
İşe alma sürecinin işin kendisine odaklanması: Nöro-farklı yetenekleri işe almanın anahtarı, sürecin çok yetenekli ve çeşitliliğe sahip bir iş gücünü çekip işe almak için istenen sonucun önüne geçmemesini sağlamaktır. Bu tür çabaların ortak bir konsepti; işe alım değerlendirme sürecini, adayın bir yabancı ile hızlı şekilde yakınlık kurma veya bir iş yemeğine uyum sağlama becerisinden ziyade süreci işin doğasına odaklanmış hâlde tutmaktır.
Bu ise geleneksel iş tanımlarının ve mülakatların işin gerçek gereklerine hitap etmeyen özelliklerinin gözden geçirilmesi veya ortadan kaldırılması gerektiği anlamına gelebilmektedir. Tablo 1, nöro-farklı yeteneklerin işe alınmasını desteklemek için geleneksel iş tanımlarının ve prosedürlerinin nasıl değiştirilebileceğine dair bazı örnekler sunmaktadır.
Tablo 1: Etkili İş Tanımları Yapmak
Görev Unvanı | Geleneksel İfade | Nöro-farklı Dostu İfadeler |
Sözleşme Memuru Temsilcisi | Sorunları belirlemek ve çözmek için yükleniciler ve devlet sözleşme görevlisi arasında irtibat görevi görür. | Yükleniciler ve devlet sözleşme görevlisi arasındaki anlaşma ve anlaşmazlık noktalarını tanımlar, belgeye döker, iletir ve müzakere eder. Farklılıkları çözmek ve çözümleri belirlemek için taraflarla birlikte çalışır. |
Siber Operasyon Analisti | Sözlü ve yazılı görüşmeleri ve diğer belgeleri hazırlar. | Siber uzmanlığı olmayan askerî liderlere, devam eden siber operasyonları açıklar. Yeni siber tehditlerin önemini, önceden bilinmeyen güvenlik açıklarının düşmanlar tarafından nasıl istismar edilebileceğini açıklar. Sonuçları gelecekteki analistlerin kullanması için belgeler. |
Muhasebeci |
Asgari nitelikler: Seviyesi kanıtlanmış;
|
[İtalik kısmı silin ve pratik bir alıştırma ile değiştirin. Mülakattan üç iş günü önce adaya sahte finansal veriler sağlayın ve adaydan bir muhasebe analizi yapmasını ve bulgularını mülakat komitesine sunmasını isteyin. Adayı, analizin teknik doğruluğu ve önemli bulguları etkili bir şekilde iletme yeteneği açısından değerlendirin.] |
Nöro-çeşitlilik çalışma ortamının hazırlanması: Bir diğer önemli ilke ise tüm çalışanlara aidiyet duygusu veren bir çalışma ortamı oluşturmaktır. Yakınlık grupları, nöro-farklı çalışanlara destek sağlasa da destekleyici bir iş yeri oluşturmak için yeterli değildir. Kanıtlar; eğitim, mentorluk ve teknolojik çözümlerin, yeni çalışanların başarılı şekilde işe alınmasına yardımcı olabileceğini göstermektedir. İşverenler ayrıca (nöro-farklı çalışanların davranışlarının nöro-farklı çalışanlar üzerinde nasıl zararlı etkileri olabileceği de dâhil olmak üzere) nöro-farklı meslektaşların ihtiyaç ve davranışlarını anlamaları için yöneticiler dâhil nöro-tipik çalışanları eğitmelidir.
Öneriler
Araştırmacılar, ulusal güvenlik kuruluşlarının nöro-çeşitli kapsayıcılığı benimsemesi ve aşağıdaki düşük maliyetli veya maliyetsiz çözümlerin ulusal güvenlik kuruluşunda sistemik değişikliğe yol açabilecek daha uzun vadeli çözümlerle birlikte hemen uygulanabileceği yönünde önerilerde bulunmaktadır:
- Tüm çalışanlara, duyusal uyarımın etkilerini azaltan kolaylıklar sağlanması (Bu kolaylıklar arasında, diğerlerinin yanı sıra bir masa konumu seçme veya parlaklığı azaltmak için ampulleri değiştirme veya çıkarma, gürültü önleyici kulaklıklara erişim ve çok az veya hiç kesinti olmayan dönemler yer alabilir)
- Nöro-farklı adayları çekmek için iş ilanlarının ve işe alım uygulamalarının değiştirilmesi (İşe alma uygulamalarında yapılacak değişiklikler; iş tanımlarında somut ve jargon içermeyen bir dil kullanmayı, gereksiz "ihtiyaçları" ortadan kaldırmayı ve nöro-farklı adayları işe alan diğer kuruluşların uygulamalarıyla uyumlu hâle getirmek için görüşme sürecini güncellemeyi içerebilir.)
- Tüm çalışanların nöro-çeşitliliği anlamasına yardımcı olunması (Anlayış oluşturmaya yönelik fırsatlar arasında nöro-çeşitlilik konusunda sunum yapmak üzere uzmanların davet edilmesi, yöneticiler için empati ve psikolojik güvenlik eğitiminin zorunlu kılınması ve engellilikle bağlantılı olmayan kurum yakınlık gruplarının desteklenmesi yer alır.)
- Kuruluş genelinde sistemik değişimin desteklenmesi (Kuruluşlar ayrıca daha geniş bir sistemik değişim peşinde koşabilir. Bu, nöro-farklı insanları önemli politika kararlarına dâhil etmeyi, güvenlik izni sürecinde değişiklikler yapmayı, nitelikli adayları dışlayabilecek askerî işe alım süreçlerini inceleyip nöro-farklı bireyler için konuşlandırmayı ve denizaşırı seyahati sınırlayan politikaları gözden geçirmeyi içerebilir.)
(Nöro-çeşitlilik ve Ulusal Güvenlik bağlantısı üzerine Cortney Weinbaum, Omair Khan, Teresa D. Thomas ve Bradley D. Stein tarafından hazırlanıp 2023 yılı başında ABD merkezli siyasi strateji ve düşünce kuruluşu RAND tarafından yayımlanan araştırma brifinin çevirisidir)