Yeni Olgular ve Güvenlik Yönetişimi Bakımından Kuşak ve Yol Rekabet Güvenliği: Yeni İpek Yolu için Çin’in Kuşak ve Yol projesine alternatif/tamamlayıcı rotanın önemi

Makale

Enerji güvenliğinde, dünya ticaretinde, lojistik ve tedarik zincirlerinin güvenliği bakımından alternatif seçenekler, olası riskleri ve kırılganlıkları yönetebilmek için gereklidir. Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan çatışmalar sonuca bütün küresel ekonomiyi etkileyen enerji ve gıda tedarik sorunları, alternatiflerin ne derece önemli olduğunu göz önüne sermektedir. ...

Ali Oğuz Diriöz
Dr. Öğretim Üyesi
TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi

ÖZET:
Enerji güvenliğinde, dünya ticaretinde, lojistik ve tedarik zincirlerinin güvenliği bakımından alternatif seçenekler, olası riskleri ve kırılganlıkları yönetebilmek için gereklidir. Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan çatışmalar sonuca bütün küresel ekonomiyi etkileyen enerji ve gıda tedarik sorunları, alternatiflerin ne derece önemli olduğunu göz önüne sermektedir. Türkiye, jeo-stratejik konumu sayesinde belki de hem enerji ticaretinde hem de daha genel olarak küresel ticareti yapılan birçok malın nakliyesinde küresel ticaret, tedarik zinciri ve lojistik için bir merkez olma fırsatına sahiptir. Ayrıca, giderek Asya-Pasifik merkezli olması beklenen küresel ekonomide bu yöne olan bağlantılarını da güçlendirmesi gereklidir. Hazar Denizi boyunca kurulan gemiler ve su altı elektrik bağlantıları aracılığıyla bir rota, Orta Asya'dan gelen malların Türkiye'ye ve Türkiye üzerinden diğer pazarlara taşınmasını sağlayabilir. Aynı şekilde, Türkiye üzerinden gelen malların da bu yolla Asya-Pasifik pazarlarına ulaşması da mümkündür. Doğal gaz zengini ülkeler, doğal gazlarını sıvılaştırılmış doğalgaza (Liquefied Natural Gas – LNG 'ye) çevirerek bu rota üzerinden Avrupa pazarlarına gaz taşıyabilirler. LNG kurulumlarının ekonomik olmayacağı durumlarda, gazdan üretilen elektriği Hazar Denizi boyunca su altı elektrik konektörleri aracılığıyla veya elektrik üreten güç gemileri ile ileterek doğrudan enerji ihraç edebilirler. Bu güzergâhın enerji taşımacılığı nedeniyle yeni bir ticaret koridoruna dönüşmesi ile diğer ürünlerin de Avrupa'ya daha kolay taşınması, ekonomik kalkınmalarına olumlu etki edecek, yatırımcıları çekecek ve bölgesel işbirliğini teşvik edecektir. Bu dinamizm, İpek Yolu konsepti bağlamında, ancak Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi'nden (BRI) ayrı olarak küresel tedarik zinciri için yeni bir ticari koridor yaratabilir.

Anahtar Kelimeler: Orta Asya, Yeni İpek Yolu, Kuşak ve Yol Girişimi, Enerji Güvenliği, Küreselleşme,

GİRİŞ
Küresel tedarik zinciri ve küresel ekonomide giderek Güney Asya ve Pasifik bölgelerinin artan önemi dikkat çekmektedir. Bu bağlamda deniz yolları dışında da yeni olgular ve rotalar da önem arz etmektedir. Bu rotaların güvenliğinin yönetişimi kapsamında Çin’in Bir Yol Bir Kuşak projesi ile bu ‘Kuşak ve Yol[1]’ üzerinde bir rota güvenliğinin sağlanması elzemdir. Ayrıca, Orta Asya’da[2] sadece rotanın fiziki güvenliği değil, ayrıca bu rotanın tek bir ülkenin tekelinde kalmayıp dolayısıyla bir rekabet güvenliği de gereklidir. Eski zamanlarda Çin’den Ortadoğu’ya ve Avrupa’ya kadar geçen tarihi İpek Yolu, günümüzde yeniden canlanıp, bazen Çin’in Kuşak ve Yol projesi Yeni İpek Yolu olarak da tanımlanmaktadır. Bu yeni İpek Yolu üzerinde rota olarak, özellikle Türkiye çoğu zaman ‘Orta Koridor’ üzerinden bir rotayı ön plana almaktadır. Bu şekilde Balkanlardan Doğu Türkistan ve Çin’e uzanan, Türkiye, Gürcistan ile Kafkasya ve Orta Asya’daki Türk Devletleri Teşkilatı üzerinden lojistik taşımacılığın sağlandığı alternatif ve de tamamlayıcı rotanın önemini uluslararası kamuoyuna lanse etmektedir.

Süveyş Kanalında 2021’de yaşanan tıkanıklığın dünya lojistik ve taşımacılık sektörünü ne denli sekteye uğrattığı hafızalardan silinmemiştir. Alternatif rotaların aslında sadece rekabet eden alternatifler olmayıp, aynı zamanda tamamlayıcı rotalarla küresel tedarik zincirindeki kırılganlıklara karşı da alternatif oldukları anlaşılmaktadır.[3] Ayrıca, mevcut Ukrayna-Rusya arasında yaşanan çatışmalarından[4] dolayı Kuzey rotasındaki olası yaptırımlardan kaynaklı aksamalar, İran’da yaşanan ayaklanmalar sonucu o rotanın da yaptırımlar ve belirsizliklerden dolayı sekteye uğrama riskine karşılık da Türkiye’nin de öncelik verdiği Orta Koridorun önemi artmıştır.[5]

Makalenin devamı / tamamı için lütfen tıklayınız.
 

[1] Çin Halk Cumhuriyeti’nin Bir Yol Bir Kuşak Girişimi, bu yazıda bazen Bir Yol Bir Kuşak Projesi, Yol ve Kuşak Girişimi, Yol ve Kuşak Projesi veya Kuşak ve Yol Girişimi ya da projesi olarak aynı oluşum ve stratejiyi ima ederek kullanılmıştır. Bu yazıda kullanılan Yeni İpek Yolu kavramı ise, tarihi İpek Yolu’nun canlanmasına ve bu vesileyle bunun sadece Çin himayesinde değil, Orta Koridor üzerinden de yapılan girişimleri kapsamaktadır.
[2] Orta Asya tabiri burada genel anlamda coğrafi bölgeyi kastederek kullanılacaktır, ancak bazı durumlarda da Orta Asya bölgesinde bulunan Türk Devletlerini içeren genel bir tabir olarak kullanılmıştır. Tacikistan bir Orta Asya devletidir ama ‘Türk’ Devletleri teşkilatına üye değildir.
[3] T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, (29 Mart 2021) Bakan KARAİSMAİLOĞLU: SÜVEYŞ KANALINA ALTERNATİF EN UYGUN TAŞIMA ROTASI, “ORTA KORİDOR“ resmi sayfada bulunan bakanın açıklamaları ve harita kullanılmıştır (erişim 17.12.2022): https://www.uab.gov.tr/haberler/suveys-kanalina-alternatif-en-uygun-tasima-rotasi
[4] Rusya Federasyonu uzun süre ‘savaş’ terimini kullanmayıp ‘özel operasyon’ olarak hadiseleri nitelendirmiştir.
[5] Diriöz, Ali Oğuz. "An Energy-Focused Alternative and Complementary Route to the Silk Road." Eurasian Research Journal 4.2 (2022): 7-22.

Bu içerik Marka Belgesi altında telif hakları ile korunmaktadır. Kaynak gösterilmesi, bağlantı verilmesi ve (varsa) müellifinin/yazarının adı ile unvanının aynı şekilde belirtilmesi şartı ile kısmen alıntı yapılabilir. Bu şartlar yerine getirildiğinde ayrıca izin almaya gerek yoktur. Ancak içeriğin tamamı kullanılacaksa TASAM’dan kesinlikle yazılı izin alınması gerekmektedir.

Alanlar

Kıtalar ( 5 Alan )
Aksiyon
 İçerik ( 2711 ) Etkinlik ( 222 )
Alanlar
Afrika 77 641
Asya 98 1078
Avrupa 22 637
Latin Amerika ve Karayipler 16 67
Kuzey Amerika 9 288
Bölgeler ( 4 Alan )
Aksiyon
 İçerik ( 1381 ) Etkinlik ( 53 )
Alanlar
Balkanlar 24 293
Orta Doğu 23 608
Karadeniz Kafkas 3 296
Akdeniz 3 184
Kimlik Alanları ( 2 Alan )
Aksiyon
 İçerik ( 1292 ) Etkinlik ( 77 )
Alanlar
İslam Dünyası 58 781
Türk Dünyası 19 511
Türkiye ( 1 Alan )
Aksiyon
 İçerik ( 2042 ) Etkinlik ( 82 )
Alanlar
Türkiye 82 2042

İnsanoğlunun doğal yaşam ortamı karalardır. Ancak, dünyanın büyük kısmı denizlerle kaplı olup deniz insanoğluna refah, zenginlik ve güç getirecek özelliklere sahiptir. Bu açıdan bakıldığında insan toplulukları, doğal olarak, sosyolojik gelişmelerinin her aşamasında evvela doğal yaşam ortamları olan ...;

Ukrayna’da Rusya’nın yakın zamanda büyük bir saldırı gerçekleştireceği haberlerinden ABD’nin Ukrayna’yı son ana kadar destekleyeceğini deklare etmesine kadar karmaşık ve belirsiz bir durum söz konusu. Rusya ile “sınırsız dostluğu“ bulunan Çin ise bu karmaşık durum karşısında pozisyon belirlemeye çal...;

Çağımızda, ülkeler arasındaki ilişkilerde konjonktüre bağlı olarak meydana gelen değişimler sonucunda, klasik diplomasi yöntemlerinin yanında yeni kavramlar da ortaya çıkmıştır. Diğer ülke yönetimlerini ve uluslararası örgütleri etkilemek hedefiyle birlikte, yabancı kamuoyunu da etkilemek ihtiyacı d...;

TASAM Staj Programı; katılımcıların akademik çalışma yetkinliği kazanmasına destek olarak kaynaklara ulaşma, bilgi toplama ve iletişim gibi konularda mevcut yetenek ve özelliklerini geliştirmelerini amaçlamaktadır. TASAM’ın mevcut çalışma alanları kapsamında değerlendirilecek stajyerlerin, bu alanla...;

İçinde bulunduğumuz çağda, teknolojinin gelişmesi neredeyse her alanda daha önce görülmemiş değişikliklere ve gelişmelere yol açmıştır. Denizcilik faaliyetleri de teknolojik gelişmelerden etkilenmektedir. Otonom gemilerin geliştirilmesiyle birlikte kullanımına yönelik test aşamaları hızlanmaktadır.;

Artık, ulusal ya da uluslararası her seviyede güvenliği geçmişin anlayış ve kurumları ile sağlama imkânı zayıflamaktadır. Hızla gelişmekte olan teknolojilerin neden olacağı ekonomik ve toplumsal dönüşümler, uluslararası düzenin de yeni bir çerçeveye yani devletsiz (sınırların olmadığı post-modern) s...;

Arap yarımadası tektonik hareketlerle Afrika’ya doğru kayarken hiç olmazsa siyasi faylardaki gerilimi azaltacak girişimler önem kazanıyor. Necef Zirveleri işte bunlardan biri.;

Ekonomik, siyasi, askeri ve kültürel güçlerin oluşturduğu bir Dünya Düzeni vardır. Bu düzen ufak değişimler gösterse de kolay kolay değişmez. Büyük güçler siyasi, ekonomik güçlerini koruyabilmek ve hatta geliştirmek amacıyla zaman zaman bazı girişimlerde bulunurlar. ;

5. Denizcilik ve Deniz Güvenliği Forumu

  • 23 Kas 2023 - 24 Kas 2023
  • İstanbul - Türkiye

2. İstanbul Siber-Güvenlik Forumu

  • 23 Kas 2023 - 24 Kas 2023
  • İstanbul - Türkiye

7. Türkiye - Körfez Savunma ve Güvenlik Forumu

  • 23 Kas 2023 - 24 Kas 2023
  • İstanbul - Türkiye

6. Türkiye - Afrika Savunma Güvenlik ve Uzay Forumu

  • 23 Kas 2023 - 24 Kas 2023
  • İstanbul - Türkiye

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in hazırladığı “ABD Hegemonyasına Meydan Okuyan Çin’in Zorlu Virajı; Güney Çin Denizi” isimli stratejik raporu yayımladı.

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in hazırladığı “Küresel Rekabet Penceresinden Pasifik Adaları” isimli stratejik raporu yayımladı.

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in uzun araştırmalar sonunda hazırladığı “TEKNOLOJİK ÜRETİMDE BAĞIMSIZLIK SORUNU; NTE'LER VE ÇİPLER ÜZERİNDE KÜRESEL REKABET” isimli stratejik raporu yayımladı

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in hazırladığı “Sri Lanka’nın Çöküşüne Küresel Siyaset Çerçevesinden Bir Bakış” isimli stratejik raporu yayımladı.

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in hazırladığı “Çin-Japon Anlaşmazlığında Doğu Çin Denizi Derinlerdeki Travmalar” isimli stratejik raporu yayımladı.

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in uzun araştırmalar sonunda hazırladığı “MYANMAR; Büyük Oyunun Doğu Sahnesi” isimli stratejik raporu yayımladı

İngiltere’nin II. Dünya Savaşı sonrasında Hint Altkıtası’ndan çekilmek zorunda kalması sonucunda, 1947 yılında, din temelli ayrışma zemininde kurulan Hindistan ve Pakistan, İngiltere’nin bu coğrafyadaki iki asırlık idaresinin bütün mirasını paylaştığı gibi bıraktığı sorunlu alanları da üstlenmek dur...

Gündem 2063, Afrika'yı geleceğin küresel güç merkezine dönüştürecek yol haritası ve eylem planıdır. Kıtanın elli yıllık süreci kapsayan hedeflerine ulaşma niyetinin somut göstergesidir.