Yeni Olgular ve Güvenlik Yönetişimi Bakımından Kuşak ve Yol Rekabet Güvenliği: Yeni İpek Yolu için Çin’in Kuşak ve Yol projesine alternatif/tamamlayıcı rotanın önemi

Makale

Enerji güvenliğinde, dünya ticaretinde, lojistik ve tedarik zincirlerinin güvenliği bakımından alternatif seçenekler, olası riskleri ve kırılganlıkları yönetebilmek için gereklidir. Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan çatışmalar sonuca bütün küresel ekonomiyi etkileyen enerji ve gıda tedarik sorunları, alternatiflerin ne derece önemli olduğunu göz önüne sermektedir. ...

Ali Oğuz Diriöz
Dr. Öğretim Üyesi
TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi

ÖZET:
Enerji güvenliğinde, dünya ticaretinde, lojistik ve tedarik zincirlerinin güvenliği bakımından alternatif seçenekler, olası riskleri ve kırılganlıkları yönetebilmek için gereklidir. Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan çatışmalar sonuca bütün küresel ekonomiyi etkileyen enerji ve gıda tedarik sorunları, alternatiflerin ne derece önemli olduğunu göz önüne sermektedir. Türkiye, jeo-stratejik konumu sayesinde belki de hem enerji ticaretinde hem de daha genel olarak küresel ticareti yapılan birçok malın nakliyesinde küresel ticaret, tedarik zinciri ve lojistik için bir merkez olma fırsatına sahiptir. Ayrıca, giderek Asya-Pasifik merkezli olması beklenen küresel ekonomide bu yöne olan bağlantılarını da güçlendirmesi gereklidir. Hazar Denizi boyunca kurulan gemiler ve su altı elektrik bağlantıları aracılığıyla bir rota, Orta Asya'dan gelen malların Türkiye'ye ve Türkiye üzerinden diğer pazarlara taşınmasını sağlayabilir. Aynı şekilde, Türkiye üzerinden gelen malların da bu yolla Asya-Pasifik pazarlarına ulaşması da mümkündür. Doğal gaz zengini ülkeler, doğal gazlarını sıvılaştırılmış doğalgaza (Liquefied Natural Gas – LNG 'ye) çevirerek bu rota üzerinden Avrupa pazarlarına gaz taşıyabilirler. LNG kurulumlarının ekonomik olmayacağı durumlarda, gazdan üretilen elektriği Hazar Denizi boyunca su altı elektrik konektörleri aracılığıyla veya elektrik üreten güç gemileri ile ileterek doğrudan enerji ihraç edebilirler. Bu güzergâhın enerji taşımacılığı nedeniyle yeni bir ticaret koridoruna dönüşmesi ile diğer ürünlerin de Avrupa'ya daha kolay taşınması, ekonomik kalkınmalarına olumlu etki edecek, yatırımcıları çekecek ve bölgesel işbirliğini teşvik edecektir. Bu dinamizm, İpek Yolu konsepti bağlamında, ancak Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi'nden (BRI) ayrı olarak küresel tedarik zinciri için yeni bir ticari koridor yaratabilir.

Anahtar Kelimeler: Orta Asya, Yeni İpek Yolu, Kuşak ve Yol Girişimi, Enerji Güvenliği, Küreselleşme,

GİRİŞ
Küresel tedarik zinciri ve küresel ekonomide giderek Güney Asya ve Pasifik bölgelerinin artan önemi dikkat çekmektedir. Bu bağlamda deniz yolları dışında da yeni olgular ve rotalar da önem arz etmektedir. Bu rotaların güvenliğinin yönetişimi kapsamında Çin’in Bir Yol Bir Kuşak projesi ile bu ‘Kuşak ve Yol[1]’ üzerinde bir rota güvenliğinin sağlanması elzemdir. Ayrıca, Orta Asya’da[2] sadece rotanın fiziki güvenliği değil, ayrıca bu rotanın tek bir ülkenin tekelinde kalmayıp dolayısıyla bir rekabet güvenliği de gereklidir. Eski zamanlarda Çin’den Ortadoğu’ya ve Avrupa’ya kadar geçen tarihi İpek Yolu, günümüzde yeniden canlanıp, bazen Çin’in Kuşak ve Yol projesi Yeni İpek Yolu olarak da tanımlanmaktadır. Bu yeni İpek Yolu üzerinde rota olarak, özellikle Türkiye çoğu zaman ‘Orta Koridor’ üzerinden bir rotayı ön plana almaktadır. Bu şekilde Balkanlardan Doğu Türkistan ve Çin’e uzanan, Türkiye, Gürcistan ile Kafkasya ve Orta Asya’daki Türk Devletleri Teşkilatı üzerinden lojistik taşımacılığın sağlandığı alternatif ve de tamamlayıcı rotanın önemini uluslararası kamuoyuna lanse etmektedir.

Süveyş Kanalında 2021’de yaşanan tıkanıklığın dünya lojistik ve taşımacılık sektörünü ne denli sekteye uğrattığı hafızalardan silinmemiştir. Alternatif rotaların aslında sadece rekabet eden alternatifler olmayıp, aynı zamanda tamamlayıcı rotalarla küresel tedarik zincirindeki kırılganlıklara karşı da alternatif oldukları anlaşılmaktadır.[3] Ayrıca, mevcut Ukrayna-Rusya arasında yaşanan çatışmalarından[4] dolayı Kuzey rotasındaki olası yaptırımlardan kaynaklı aksamalar, İran’da yaşanan ayaklanmalar sonucu o rotanın da yaptırımlar ve belirsizliklerden dolayı sekteye uğrama riskine karşılık da Türkiye’nin de öncelik verdiği Orta Koridorun önemi artmıştır.[5]

Makalenin devamı / tamamı için lütfen tıklayınız.
 

[1] Çin Halk Cumhuriyeti’nin Bir Yol Bir Kuşak Girişimi, bu yazıda bazen Bir Yol Bir Kuşak Projesi, Yol ve Kuşak Girişimi, Yol ve Kuşak Projesi veya Kuşak ve Yol Girişimi ya da projesi olarak aynı oluşum ve stratejiyi ima ederek kullanılmıştır. Bu yazıda kullanılan Yeni İpek Yolu kavramı ise, tarihi İpek Yolu’nun canlanmasına ve bu vesileyle bunun sadece Çin himayesinde değil, Orta Koridor üzerinden de yapılan girişimleri kapsamaktadır.
[2] Orta Asya tabiri burada genel anlamda coğrafi bölgeyi kastederek kullanılacaktır, ancak bazı durumlarda da Orta Asya bölgesinde bulunan Türk Devletlerini içeren genel bir tabir olarak kullanılmıştır. Tacikistan bir Orta Asya devletidir ama ‘Türk’ Devletleri teşkilatına üye değildir.
[3] T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, (29 Mart 2021) Bakan KARAİSMAİLOĞLU: SÜVEYŞ KANALINA ALTERNATİF EN UYGUN TAŞIMA ROTASI, “ORTA KORİDOR“ resmi sayfada bulunan bakanın açıklamaları ve harita kullanılmıştır (erişim 17.12.2022): https://www.uab.gov.tr/haberler/suveys-kanalina-alternatif-en-uygun-tasima-rotasi
[4] Rusya Federasyonu uzun süre ‘savaş’ terimini kullanmayıp ‘özel operasyon’ olarak hadiseleri nitelendirmiştir.
[5] Diriöz, Ali Oğuz. "An Energy-Focused Alternative and Complementary Route to the Silk Road." Eurasian Research Journal 4.2 (2022): 7-22.

Bu içerik Marka Belgesi altında telif hakları ile korunmaktadır. Kaynak gösterilmesi, bağlantı verilmesi ve (varsa) müellifinin/yazarının adı ile unvanının aynı şekilde belirtilmesi şartı ile kısmen alıntı yapılabilir. Bu şartlar yerine getirildiğinde ayrıca izin almaya gerek yoktur. Ancak içeriğin tamamı kullanılacaksa TASAM’dan kesinlikle yazılı izin alınması gerekmektedir.

Alanlar

Kıtalar ( 5 Alan )
Aksiyon
 İçerik ( 2760 ) Etkinlik ( 223 )
Alanlar
TASAM Afrika 77 646
TASAM Asya 98 1106
TASAM Avrupa 23 647
TASAM Latin Amerika ve Karayip... 16 67
TASAM Kuzey Amerika 9 294
Bölgeler ( 4 Alan )
Aksiyon
 İçerik ( 1404 ) Etkinlik ( 54 )
Alanlar
TASAM Balkanlar 24 296
TASAM Orta Doğu 23 622
TASAM Karadeniz Kafkas 3 297
TASAM Akdeniz 4 189
Kimlikler ( 2 Alan )
Aksiyon
 İçerik ( 1304 ) Etkinlik ( 78 )
Alanlar
TASAM İslam Dünyası 58 786
TASAM Türk Dünyası 20 518
TASAM Türkiye ( 1 Alan )
Aksiyon
 İçerik ( 2048 ) Etkinlik ( 82 )
Alanlar
TASAM Türkiye 82 2048

Gaza-Marine, Gazze deniz yetki alanı içinde bulunan bir doğal gaz keşif alanına verilen isim. İlk defa 1999 yılında, British Petrol Grubuna Filistin Ulusal Otoritesi(PA) tarafından arama lisansı verilmiş ve 2000 yılında yetkililerce bu alanda 30 milyar metre küp(veya 1 trilyon kübik feet) doğal gaz ...;

Gazze'de yaklaşık 2 aydır devam eden çatışma, uluslararası mekanizmaların çözüm üretemediği karmaşık bir soruna dönüştü. Çatışma başladığından beri Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) ne pahasına olursa olsun İsrail’e verdiği destek aşınan küresel liderliğini daha da sorgulanır hale getirdi. Bu du...;

Güvenlik temalı 5 marka eş-etkinlik, 30 oturum ve 122 başlık ile uluslararası standartlarda gerçekleştirilen 9. İstanbul Güvenlik Konferansı’nda Türkiye’den ve Dünyadan duayen/uzman 5 anahtar konuşmacı, 30 moderatör, 122 konuşmacı ile üst düzey asker/polis vd. güvenlik temsilcileri, misyon şefleri -...;

Kuzey Kutbu bir dönüm noktasındadır ve politika yapıcılar Kuzey Kutup bölgesinin geleceğinin istikrar ve refah içinde olmasını sağlamak için harekete geçmeli aynı zamanda Kuzey Kutup Dairesi'nin güneyine kadar uzanan siyasi, ekonomik ve çevresel alanlardaki küresel dinamiklerde meydana gelen büyük d...;

6. Türkiye - Afrika Savunma Güvenlik ve Uzay Forumu, TASAM MSGE ve Afrika Enstitüsü tarafından “Afrika’da Türk Askerî Varlığı ve Yeni Ufuklar" ana teması ile küresel ölçekte katılımla 23-24 Kasım 2023 tarihinde İstanbul Kent Üniversitesi Kağıthane Kampüsü’nde düzenlenecek 9. İstanbul Güvenlik Konfe...;

7. Türkiye - Körfez Savunma ve Güvenlik Forumu, TASAM - MSGE tarafından “Türk - Arap Güvenlik Ekosisteminde Yeni Keşifler" ana teması ile küresel ölçekte katılımla 23-24 Kasım 2023 tarihinde İstanbul Kent Üniversitesi Kağıthane Kampüsü’nde düzenlenecek 9. İstanbul Güvenlik Konferansı’nın ikinci günü...;

Alınan kararların bağlayıcı olmaması her işbirliği kuruluşunda olduğu gibi APEC de de bir sorun. Ama 34 yıldır devam eden süreç önemli. Bunda tüm üyelerin başlangıç amacı olarak benimsedikleri “büyüyen ve zenginleşen bir bölgesel ekonomiyi“ destekleme konusuna hala önem veriyor olmaları etkili. ;

5. Denizcilik ve Deniz Güvenliği Forumu, TASAM - MSGE tarafından “21. Yüzyıl Deniz Jeoekonomisi ve Türkiye“ ana teması ile küresel ölçekte katılımla 23-24 Kasım 2023 tarihinde İstanbul Kent Üniversitesi Kağıthane Kampüsü’nde düzenlenecek 9. İstanbul Güvenlik Konferansı’nın ilk günü eş-etkinlik olara...;

Doğu Akdeniz Programı 2023-2025

  • 17 Tem 2023 - 19 Tem 2023
  • Sheraton Istanbul City Center -
  • İstanbul - Türkiye

5. Denizcilik ve Deniz Güvenliği Forumu

  • 23 Kas 2023 - 24 Kas 2023
  • İstanbul Kent Üniversitesi Kağıthane Kampüsü -
  • İstanbul - Türkiye

2. İstanbul Siber-Güvenlik Forumu

  • 23 Kas 2023 - 24 Kas 2023
  • İstanbul Kent Üniversitesi Kağıthane Kampüsü -
  • İstanbul - Türkiye

7. Türkiye - Körfez Savunma ve Güvenlik Forumu

  • 23 Kas 2023 - 24 Kas 2023
  • İstanbul Kent Üniversitesi Kağıthane Kampüsü -
  • İstanbul - Türkiye

6. Türkiye - Afrika Savunma Güvenlik ve Uzay Forumu

  • 23 Kas 2023 - 24 Kas 2023
  • İstanbul Kent Üniversitesi Kağıthane Kampüsü -
  • İstanbul - Türkiye

9. İstanbul Güvenlik Konferansı (2023)

  • 23 Kas 2023 - 24 Kas 2023
  • İstanbul Kent Üniversitesi Kağıthane Kampüsü -
  • İstanbul - Türkiye

Afrika 2063 Ağı İstişare Toplantısı 2

  • 20 Eki 2022 - 20 Eki 2022
  • Çevrimiçi - 14.00

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in hazırladığı “ABD Hegemonyasına Meydan Okuyan Çin’in Zorlu Virajı; Güney Çin Denizi” isimli stratejik raporu yayımladı.

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in hazırladığı “Küresel Rekabet Penceresinden Pasifik Adaları” isimli stratejik raporu yayımladı.

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in uzun araştırmalar sonunda hazırladığı “TEKNOLOJİK ÜRETİMDE BAĞIMSIZLIK SORUNU; NTE'LER VE ÇİPLER ÜZERİNDE KÜRESEL REKABET” isimli stratejik raporu yayımladı

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in hazırladığı “Sri Lanka’nın Çöküşüne Küresel Siyaset Çerçevesinden Bir Bakış” isimli stratejik raporu yayımladı.

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in hazırladığı “Çin-Japon Anlaşmazlığında Doğu Çin Denizi Derinlerdeki Travmalar” isimli stratejik raporu yayımladı.

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in uzun araştırmalar sonunda hazırladığı “MYANMAR; Büyük Oyunun Doğu Sahnesi” isimli stratejik raporu yayımladı

İngiltere’nin II. Dünya Savaşı sonrasında Hint Altkıtası’ndan çekilmek zorunda kalması sonucunda, 1947 yılında, din temelli ayrışma zemininde kurulan Hindistan ve Pakistan, İngiltere’nin bu coğrafyadaki iki asırlık idaresinin bütün mirasını paylaştığı gibi bıraktığı sorunlu alanları da üstlenmek dur...

Gündem 2063, Afrika'yı geleceğin küresel güç merkezine dönüştürecek yol haritası ve eylem planıdır. Kıtanın elli yıllık süreci kapsayan hedeflerine ulaşma niyetinin somut göstergesidir.