Robotik Çağda Silahlı Kuvvetlerde İnsan Kaynakları Yönetimi

Ebru CAYMAZ
Ph.D., Istanbul Aydin University, Istanbul, Turkey

Fahri ERENEL
Associate Professor, Ph.D., Department of Business Administration,
Istinye University, Istanbul, Turkey

Batuhan UMUT
Dokuz Eylul University, Faculty of Mechanical Engineering, Izmir, Turkey

Özet

Günümüz dünyasında işin yapılış biçimi büyük bir devrim geçirmektedir. İşgücüne dayalı önceki dönemlerden farklı olarak bu devrim, Robotik Süreç Otomasyonu (RPA) ve Yapay Zekâ (AI) gibi ileri teknolojiler tarafından yönetilmektedir. RPA ve AI, hem örgütler hem de çalışanları için yeni ufuklar açmıştır. Rutin ve sıradan işler RPA ve AI tarafından kolaylıkla gerçekleştirilirken, insanlar da stratejik faaliyetlere odaklanmak için zaman kazanmıştır. Devrim niteliğindeki bu gelişmeler, doğal olarak silahlı kuvvetlerin de dikkatini çekmiş ve dijital bir dönüşüm sürecini başlatmıştır. İlerleyen zamanlarda savaşın doğasının değişeceği ve gelecekteki savaşların hibrit ordularla gerçekleştirileceği öngörülmektedir. Bununla birlikte hibrit orduların yol açacağı potansiyel problemler de başlı başına bir tartışma konusudur. Bu çalışmada robotik savaş çağının gereksinimlerine kısaca değinilerek, silahlı kuvvetlerde başarılı bir insan kaynakları yönetimi süreci için tavsiyelere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Robotik Savaş, İnsan - Robot İşbirliği, Askeri İnsan Kaynakları Yönetimi.


1. GİRİŞ

Teknoloji, savaşın doğasını değiştiren en önemli faktördür. Endüstri 4.0 devrimini müteakiben yapay zekâ ve robotik araştırmalarda önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Teknolojideki bu baş döndürücü gelişmeler nedeniyle bazı çalışmalarda Endüstri 5.0’ın insan - robot işbirliği odaklı olacağı öngörülmektedir. Bununla birlikte bahsi geçen gelişmeler birçok teknolojik, sosyolojik, örgütsel, yasal, ahlaki ve etik kökenli tartışma konularını da gündeme getirmektedir.

Bu noktada cevap bekleyen önemli araştırma soruları vardır. Örneğin, bu gelişmelerin silahlı kuvvetler tarafından hangi stratejilere dayalı olarak ne ölçüde kullanılacağı kısmen cevapsız kalmıştır. Teknolojik gelişmelere ayak uydurmak isteyen askeri uzmanların yeni robotik teknolojilere ek olarak gelişme aşamasında olan sistemlere yönelik bilgilerinin de olması; avantajları ve dezavantajlarına dayalı analizler yapıldıktan sonra kullanılacak teknolojilere yönelik eğitimlere hız verilmesi oldukça önemlidir. Robotik savaş çağının gereksinimlerine kısaca değinilen bu çalışmada asıl amaç, robotik çağda görev yapan silahlı kuvvetlerde başarılı bir insan kaynakları (İK) yönetimi süreci için öneriler ortaya koymaktır.


2. LİTERATÜR TARAMASI

2.1. Robotik Savaş Çağı

İnsansız sistem teknolojilerindeki gelişmeler, spesifik alanlardaki odağı belirsiz hale getiren bir dönüşüm sürecini başlatmıştır. Herhangi bir alanda elde edilen ilerlemeler tüm alanlar için faydalıdır ve gelecekteki operasyonlarda müşterek bir kuvvet yapısı gerektiren çok alanlı yeteneklere büyük görev düşeceği öngörülmektedir (Demir ve Caymaz, 2017). Literatüre bakıldığında başlıca gelişme, ilerleme, zorluk ve eğilimlerin dört kritik tema altında incelendiği görülmektedir:

1. Müşterek Çalışma (Interoperability)
3. Otonomi (Autonomy)
4. Ağ Güvenliği (Network Security)
5. İnsan Makine İşbirliği (Human - Machine Collaboration) (OSD, 2017; CSBA, 2013; Endsley, 2016).

Yukarıda verilenlere ek olarak, hızlı teknolojik değişimler ve yetenek gelişimlerine ayak uydurabilmek için bu dört kilit temanın güçlü politikalarla desteklenmesi gerektiği belirtilmektedir. Bir ordunun stratejik avantajı ancak insansız teknolojinin geliştirilmesi ve uygulamaya konması ile sürdürülebilir (DOD, 2012).


2.2. İnsan Makine Arabirimi ve Tasarım Kriterleri

İnsan Makine Arabirimi (İMA) birçok gelişmeden sonra sınırlayıcı durumlar içerisinde sonsuz olasılıklı bir örneklem içerisine girmiş bulunmaktadır. Eskiden bu durum belirli parametrelerin belirli kurallar neticesinde değişkenliği ile kontrol edilirken artık bu durum yapay zekâyla birlikte duruma göre farklı tepki prensibiyle çalışır hale gelmiştir. Bu durumda İMA’nın amacı belirli görevleri yapmaktan çok verilen görevleri duruma göre değerlendirip yapma ve bunu denetlemeye bağlı olarak gelişmiştir. Bu kapsamda tasarım parametrelerini belirleyen problemlerin çözümünü bulmak gerekmektedir: