Gündem 2063, Afrika'yı geleceğin küresel güç merkezine dönüştürecek yol haritası ve eylem planıdır. Kıtanın elli yıllık süreci kapsayan hedeflerine ulaşma niyetinin somut göstergesidir. Gündem 2063'ün 2014-2023 arasını kapsayan İlk On Yıllık Uygulama Planı, Afrika'nın ulusal, bölgesel ve kıtasal düzeyde ulaşmayı hedeflediği amaçlar ve öncelik alanlarının taslağını belirler. Buna bağlı olarak AfB|Afrika Birliği politika geliştirme birimleri, AfBK|Afrika Birliği Komisyonu ve AfBKA|Afrika Birliği Kalkınma Ajansı’nı iki yıllık periyotlar halinde performans raporları hazırlamakla görevlendirmiştir. Bu rapor, AfB üyesi 55 devletin 31'i (başka bir ifadeyle Afrika'nın yüzde 56'sı) ve altı bölgesel ekonomik örgütten edinilen ilerleme raporlarının Kıta ölçeğinde birleştirilmiş halidir ve Gündem 2063'ün 2019 hedefleri çerçevesinde uygulamada kaydedilen ilerlemenin analizini içermektedir.
Gündem 2063’ün Amaç ve Hedeflerine İlişkin Kıtasal Performans
Afrika, ulusal ve bölgesel kalkınma stratejilerine uygun olarak yerlileştirme hedefiyle 50 yıllık kalkınma planını, Gündem 2063'ü uygulamaya başlamıştır. Kıta, bu eylem planı kapsamında ve 2019 hedefleri çerçevesinde %32'lik toplam oranla kısmi ilerleme kaydetmiştir. Söz konusu planın 7 ana başlık ve 20 alt başlıkta sıralanabilecek genel ve özel hedeflerine yönelik gelişim tablosu aşağıdaki gibidir.
Kıta ölçeğinde ve 2019 hedefleri çerçevesinde “Yüksek Yaşam Standardı, Yüksek Yaşam Kalitesi ve Herkes için Sağlık Hizmeti“, “İyi Eğitimli Vatandaşlar ve Bilim, Teknoloji, İcat Destekli Yetenek Devrimi“, “Sağlıklı ve İyi Beslenen Vatandaşlar“, “Dönüştürülmüş Ekonomiler ve Yeni İstihdam Alanları“, “Verimlilik ve Üretimi Artırmaya Yönelik Modern Tarım“, “Hızlandırılmış İktisadi Gelişmeye Yönelik Mavi Ekonomi veya Okyanus Ekonomisi“, “Çevreyle Uyumlu ve İklim Dirençli Ekonomi ve Topluluklar“ alt başlıklarını kapsayan “Tam Teşekküllü Büyüme ve Sürdürülebilir Kalkınma Temelli Refah" bağlamında %29 gibi zayıf bir performans ortaya koymuştur. Bununla birlikte yeni iletişim araçlarının kullanım oranlarının hızla artmasına bağlı olarak “Yüksek Yaşam Standardı, Yüksek Yaşam Kalitesi ve Herkes için Sağlık Hizmeti“ alt başlığında diğer alt başlıklara kıyasla güçlü bir performans gerçekleştirilmiştir.
“Birleşik Afrika (Federal/Konfedere)“, “Aktif Kıtasal Finansal ve Parasal Kuruluşlar“, “Birinci Sınıf Ulaşım Altyapısı“ allt başlıklarını kapsayan “Pan-Afrikanizm İdealleri ve Afrika Rönesansı Vizyonu Ekseninde Entegrasyon ve Siyasi Bütünlük“ başlığında 2019 hedefleri çerçevesinde %44'lük puanla göreceli olarak iyi bir performans ortaya koymuştur. Bu neticeye Afrika Kıtasal Serbest Ticaret Anlaşması’nın uygulanmasında üye ülkelerin müşterek çabalarıyla ulaşılmıştır.
“Demokratik Değerler ve Uygulamalar, Evrensel İnsan Hakları İlkeleri, Adalet ve Yasa Destekli Hukuki Düzen“, “Yetkin Kurumlar ve Ehliyet/Liyakat Orantılı Liderlik“ allt başlıklarını kapsayan “Dürüst Yönetim, Demokrasi, İnsan Haklarına ve Yasalara Saygı“ başlığında 2019 hedefleri çerçevesinde %16 gibi düşük bir performans söz konusudur. Bu durumun başlıca sebebi kamu hizmetlerinin sunumunda kendini gösteren yüksek yolsuzluk düzeyleri, yöneticilere hesap sorabilecek mekanizma ve kurumların zayıflığı ve düşük basın özgürlüğü seviyesidir.
“Barış, Güvenlik ve İstikrar“, “İstikrarlı ve Huzurlu Bir Afrika“, “Tam Fonksiyonlu ve Operasyonel Afrika Barış ve Güvenlik Mimarisi“ allt başlıklarını kapsayan “Huzurlu ve Güvenli Afrika“ başlığında 2019 hedefleri çerçevesinde %48'lik bir puan dilimiyle dikkate değer performans sergilenmiştir. Bu sonuç, barış ve güvenlik konusunda Kıta ölçekli Afrika Barış ve Güvenlik Mimarisi mekanizması yanında ulusal düzeyde de üye ülkelerin çoğunda barış ve güvenlik mekanizmalarının işlediğini gösteren raporlardan elde edilmiştir. Ayrıca üye ülkelerin önemli bir bölümü “Afrika Barış ve Güvenlik Mimarisi“ alt başlığını kapsayan bölgesel ve kıtasal düzenlemelerin yanı sıra aktif barış konseylerine de sahiptir.
“Afrika Kültürel Rönesans Önceliği“ alt başlığını kapsayan "Güçlü Kültürel Kimlik, Ortak Kültürel Miras, Değerler ve İnançlar" başlığında 2019 hedefleri çerçevesinde %12 gibi son derece zayıf bir performans sergilemiştir. Bu durum büyük ölçüde ilk ve orta okul müfredatlarının Afrika yerli kültürü, değerleri ve diline zayıf entegrasyonundan kaynaklanmaktadır.
“Hayatın Her Alanında Tam Cinsiyet Eşitliği“, “Aktif ve Güçlü Genç Nesil“, “Genç Nüfus Potansiyeli Zemininde Kadın ve Çocuk Öncelikli Kalkınma Politikaları“ allt başlıklarını kapsayan “Afrika Halkının Potansiyeline Güvenen İnsan Odaklı Kalkınma“ başlığında %38 gibi nispeten güçlü bir performans kaydedilmiştir. Diğer faktörlerin yanı sıra 2019 hedefine %77 oranında ulaşmış olan Afrika Gençlik Hakları Şartı'nın da bu duruma katkı sağladığı düşünülebilir.
“Küresel Meselelerde Büyük Ortak Olarak Afrika ve Barış İçinde Bir Arada Yaşam“, “Afrika Kalkınmasına Yönelik Tam Finansal Sorumluluk“ alt başlıklarını kapsayan “Güçlü ve Etkili Bir Küresel Ortak Olarak Afrika“ başlığında 2019 hedefleri çerçevesinde %26’lık düşük bir oran kaydedilmiştir.
Gündem 2063'ün temel hedef veya amaç (A) başlıkları ve tamamlayıcı veya özel hedef (H) alt başlıklarına ilişkin ayrıntılı kıtasal performans aşağıdaki gibidir:
A1. Tam Teşekküllü Büyüme ve Sürdürülebilir Kalkınma Temelli Refah (%29)
H1. Yüksek Yaşam Standardı, Yüksek Yaşam Kalitesi ve Herkes için Sağlık Hizmeti
Kıta bu hedefinde dikkate değer gelişme kaydetmiştir. 2019 hedefleri çerçevesinde %56'lık bir orana ulaşan ilereleme büyük ölçüde 2013'te %21,8 düzeyindeki internet erişim oranının 2019'da %41,9'a yükselmiş olmasıyla ilişkilendirilebilir. Örnek olarak, 2013-2018 arası dönemde, internet kullanan nüfus oranı Nijerya'da %19'dan %42'ye, Mısır'da %29,5'ten %44,3'e, Gine'de %9'dan %37'ye, Uganda'da %11'den %23'e yükselmiştir.
Afrika temiz içme suyuna erişim konusunda 2019'da %47lik kısmi artış kaydetmiştir. Kıta ölçeğinde 2013'te %68,4 olan temiz içme suyuna erişen nüfus oranı 2019'da %77'ye yükselmiştir. Örnek olarak, 2013-2019 arası dönemde, Burkina Faso (%63’ten %74’e), Cezayir (%94’ten %98’e), Fildişi Sahili (%58’den %71,1’e), Etiyopya (%74’ten %89,5’e) gibi birçok ülkede bu oransal artış hissedilmiştir.
2013’te %57 olan elektriğe erişim oranı 2019’da %62'ye yükselmiştir. Fakat bu konut bazlı nominal artış 2019 hedefleri çerçevesinde %26'lık zayıf bir kıtasal performansa tekabül etmektedir. Buna karşın birçok ülkenin çeşitli müdahalelerle dikkate değer ilerleme kaydettiği söylenebilir. Mesela Burkina Faso'da 2013'te söz konusu oran %16,8 iken 2018'de %21,3'e yükselmiştir. Bu sonuç, Burkina Faso, Gana, Fildişi Sahili gibi üllkelerde başta güneş enerjisi olmak üzere yenilenebilir enerjiye teşvik ve yatırım, konutlarda "led" aydınlatma yöntemlerine geçiş, enerji nakil hatlarının uzatılması ve güçlendirilmesinin yanı sıra elektrik ara bağlantı projelerinin hayata geçirilmesiyle elde edilmiştir. Ayrıca çoğu ülke elektrik erişimi olan konut oranını artırmak amacıyla halen elektrik tarifelerini düşürme çabasındadır.
Araştırmaya konu olan dönem özellikle kadın ve genç işsizlik oranlarında çeşitli infografik kalıplar ortaya koymuştur. Mesela Lesoto'da 2014'te %25,8 olan işszilik oranı 2016'da %32,8'e yükselmiştir. Fakat üye ülkelerin çoğu yavaş ilerleme kaydetmiş olsa da bazı ülkelerde işsizlik oranları dikkate değer ölçüde düşmüştür. Gana örneğinde başta siyasi reformlar olmak üzere genç işsziliğin etkisini azaltacak yoksul kesimlere yönelik öncü programlar tasarlanıp uygulanması için bazı girişimler gerçekleştirildiği görülmüştür. Diğer taraftan Tanzanya hükümeti gençler, kadınlar ve engellilere yönelik finans kaynaklarına erişim imkanlarını artırmak gibi gerek ücretli işlerde gerek özel teşşebbüslerde nitelik kazandırarak istihdamı artıracak politika, program ve projeler için özel çaba harcamaktadır.
H2. İyi Eğitimli Vatandaşlar ile Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Esaslı Yetenek Devrimi
Bu hedefe yönelik genel performans sadece %24’tür. Fakat 2013'te %76,8 olan temel eğitime katılım oranının 2019'da %80,8'e yükselmesi (2019 hedefleri çerçevesinde %90,7) önemli bir gelişmedir. Bir çok ülkede ilk öğretimde eşitlik sağlanmasına bağlı olarak temel eğitime katılım oranındaki önemli artış, kısmen ücretsiz temel eğitim imkanı ve ülke bazlı çeşitli tedbirlerle açıklanmaktadır.
Okul öncesi eğitim ve orta dereceli okullara kayıt oranlarındaki artış (sırasıyla %9,5 ve %8,2) kıtanın geneli açısından düşük seviyededir. 2013-2019 arasında okul öncesi eğitim ve orta dereceli okullara kayıt oranları sırasıyla %39'dan %43,4'e ve %25,7'den %29,4'e marjinal bir artış kaydetmiştir.
H3. Sağlıklı ve İyi Beslenen Vatandaşlar
Ölümle sonuçlanan doğum olayları azalarak 2019 hedefleri çerçevesinde %62’lik ortanın üstünde bir orana ulaşılmıştır. Buna göre kıta ölçeğinde gebelikte ölüm oranları 2013-2019 arasında her 1000 doğumda 341'den 269'a gerilemiştir. Yeni doğan ve çocuk ölüm oranlarında da önemli azalma olmuştur. 2013-2019 arasında yeni doğan ölüm oranlarının 37,8'den 30'a ve beş yaş altı çocuklarda ise 115'ten %95'e gerilediği kaydedilmiştir.
Kıta, sıtma vakalarında 2019 hedefi çerçevesinde %27lik bir puanla ve her 1000 kişide 94,1'den 86,4'e az bir düşüşle zayıf bir performans kaydetmiştir. Fakat ülke bazında iyi uygulamalara rastlamak mümkündür. Tüberküloz vakalarında ise 2019 hedefi çerçevesinde her 1000 kişide 189,5'ten 158,5'e %54'lük bir düşüş kaydedilmiştir. Afrika ülkelerinin tüberküloza karşı mücadele performansları değişiklik göstermektedir. HIV ile mücadelede de benzer bir durum söz konusudur. Örnek olarak 2018'de Güney Afrika'da %19'u 15-49 yaş aralığında yaklaşık 7,5 milyon kişi (toplam nüfusun yaklaşık %14,7'si) HIV-pozitif olarak kaydedilmiştir.
H4. Dönüştürülmüş Ekonomiler ve İstihdam Artırımı
Bu başlıkta 2019 hedefleri çerçevesinde %16 gibi zayıf bir genel performans kaydedilmiştir. Katma değerli üretimin gayrisafi hasıladaki payı birçok ülkede rapora konu dönemde düşmüştür. Buna karşın kıta ölçeğinde bazı iyi uygulamalara rastlamak mümkündür. Zira Afrika ülkelerinin çoğu imalat ve sanayi sektörlerini güçlendirmek üzere çeşitli tedbirler almaktadırlar. Bu girişimlerin odağında bilim, teknoloji ve inovasyona dayalı katma değer yer almaktadır.
Ar-ge çalışmalarına kamu bütçesi payı kıta ortalaması 2019 hedefi olan %0,8'in gerisinde %0,5'lik bir seviyede kalmıştır.
Gerçek gayrisafi hasılanın yıllık %7’lik gelişim hedefinde yeterli performans gösterilememiştir. Yine de bir kaç yılın oranlarının üzerinde bir oran olan %7 civarı yıllık ortalama gelişim kaydeden Tanzanya gibi bazı istisnalara rastlamak mümkündür.
Katma değerli kıtasal turizmin payı gayrisafi hasılaya oranla beklentinin altında kalmıştır. Fakat bu durum Güney Afrika ve Cezayir gibi nispeten düşük değerler kaydedilen ülkeler ile Afrika'daki turizm açısından en gelişmiş beş ülke arasında yer almayı hedefleyen Senegal gibi ülkeler arasında farklılık göstermektedir.
H5. Verimlilik ve Üretimi Artırmaya Yönelik Modern Tarım
Toplam tarımsal faktör verimliliğine ilişkin 2019 performansı %2 gibi düşük bir oranda kalmıştır. Bu sektörün çalışan nüfusun %60'ından fazlasını kapsadığı ve kıta genelinde temel sektör olduğu düşünülürse bu oran son derece düşük bir orandır. Bu durumun düşük makineleşme seviyesi, zayıf değer zincirleri ve düzensiz yağışa aşırı bağımlılık gibi sebeplerden kaynaklandığı rapor edilmiştir. Buna karşın bazı ülkeler tarımsal verimliliği artırma konusunda çabalarının birleştirmektedirler.
Not etmek gerekir ki bu hedefe ilişkin genel değerlendirme toplam tarımsal faktör verimliliği ve ticari çiftliklere dönüşen küçük ölçekli çiftçilerin oranından oluşan iki göstergeyle igili veri eksikliğinden etkilenmektedir.
H6. Hızlandırılmış İktisadi Gelişmeye Yönelik Mavi Ekonomi veya Okyanus Ekonomisi
Araştırmaya konu dönemde Afrika, ekonomik büyümeyi hızlandırmak için kritik unsurlar olarak deniz ve enerji kaynaklarını teşvik ve tayin konusunda müşterek çalışmalar yürütmüştür. Kıtasal performans, kısmen deniz biyoteknolojisinin GSH'ya katma değer oranının çok düşük olması nedeniyle, 2019'da beklenen değerin sadece %21'i seviyesinde gerçekleşmiştir.
Balıkçılık sektöründe de GSH'ya katma değerli oran bağlamında 2019'da beklenen değerin ancak %48'ine ulaşılabilimiştir. Bununla birlikte Seyşeller gibi güçlü performans sergileyen ada ülkeleri tarafından stratejik tedbirler büyük çapta uyugulanmıştır.
H7. Çevreyle Uyumlu ve İklim Dirençli Ekonomi ve Topluluklar
Kıta, ekosistem tipine göre korunan önemli araziler ve tatlısu biyo-çeşitlilik alanlarının oranında 2019 hedefi çerçevesinde %25'lik yavaş bir ilerleme gerçekleştirmiştir.
Gündem 2063’ün Amaç ve Hedeflerine İlişkin Kıtasal Performans
Afrika, ulusal ve bölgesel kalkınma stratejilerine uygun olarak yerlileştirme hedefiyle 50 yıllık kalkınma planını, Gündem 2063'ü uygulamaya başlamıştır. Kıta, bu eylem planı kapsamında ve 2019 hedefleri çerçevesinde %32'lik toplam oranla kısmi ilerleme kaydetmiştir. Söz konusu planın 7 ana başlık ve 20 alt başlıkta sıralanabilecek genel ve özel hedeflerine yönelik gelişim tablosu aşağıdaki gibidir.
Kıta ölçeğinde ve 2019 hedefleri çerçevesinde “Yüksek Yaşam Standardı, Yüksek Yaşam Kalitesi ve Herkes için Sağlık Hizmeti“, “İyi Eğitimli Vatandaşlar ve Bilim, Teknoloji, İcat Destekli Yetenek Devrimi“, “Sağlıklı ve İyi Beslenen Vatandaşlar“, “Dönüştürülmüş Ekonomiler ve Yeni İstihdam Alanları“, “Verimlilik ve Üretimi Artırmaya Yönelik Modern Tarım“, “Hızlandırılmış İktisadi Gelişmeye Yönelik Mavi Ekonomi veya Okyanus Ekonomisi“, “Çevreyle Uyumlu ve İklim Dirençli Ekonomi ve Topluluklar“ alt başlıklarını kapsayan “Tam Teşekküllü Büyüme ve Sürdürülebilir Kalkınma Temelli Refah" bağlamında %29 gibi zayıf bir performans ortaya koymuştur. Bununla birlikte yeni iletişim araçlarının kullanım oranlarının hızla artmasına bağlı olarak “Yüksek Yaşam Standardı, Yüksek Yaşam Kalitesi ve Herkes için Sağlık Hizmeti“ alt başlığında diğer alt başlıklara kıyasla güçlü bir performans gerçekleştirilmiştir.
“Birleşik Afrika (Federal/Konfedere)“, “Aktif Kıtasal Finansal ve Parasal Kuruluşlar“, “Birinci Sınıf Ulaşım Altyapısı“ allt başlıklarını kapsayan “Pan-Afrikanizm İdealleri ve Afrika Rönesansı Vizyonu Ekseninde Entegrasyon ve Siyasi Bütünlük“ başlığında 2019 hedefleri çerçevesinde %44'lük puanla göreceli olarak iyi bir performans ortaya koymuştur. Bu neticeye Afrika Kıtasal Serbest Ticaret Anlaşması’nın uygulanmasında üye ülkelerin müşterek çabalarıyla ulaşılmıştır.
“Demokratik Değerler ve Uygulamalar, Evrensel İnsan Hakları İlkeleri, Adalet ve Yasa Destekli Hukuki Düzen“, “Yetkin Kurumlar ve Ehliyet/Liyakat Orantılı Liderlik“ allt başlıklarını kapsayan “Dürüst Yönetim, Demokrasi, İnsan Haklarına ve Yasalara Saygı“ başlığında 2019 hedefleri çerçevesinde %16 gibi düşük bir performans söz konusudur. Bu durumun başlıca sebebi kamu hizmetlerinin sunumunda kendini gösteren yüksek yolsuzluk düzeyleri, yöneticilere hesap sorabilecek mekanizma ve kurumların zayıflığı ve düşük basın özgürlüğü seviyesidir.
“Barış, Güvenlik ve İstikrar“, “İstikrarlı ve Huzurlu Bir Afrika“, “Tam Fonksiyonlu ve Operasyonel Afrika Barış ve Güvenlik Mimarisi“ allt başlıklarını kapsayan “Huzurlu ve Güvenli Afrika“ başlığında 2019 hedefleri çerçevesinde %48'lik bir puan dilimiyle dikkate değer performans sergilenmiştir. Bu sonuç, barış ve güvenlik konusunda Kıta ölçekli Afrika Barış ve Güvenlik Mimarisi mekanizması yanında ulusal düzeyde de üye ülkelerin çoğunda barış ve güvenlik mekanizmalarının işlediğini gösteren raporlardan elde edilmiştir. Ayrıca üye ülkelerin önemli bir bölümü “Afrika Barış ve Güvenlik Mimarisi“ alt başlığını kapsayan bölgesel ve kıtasal düzenlemelerin yanı sıra aktif barış konseylerine de sahiptir.
“Afrika Kültürel Rönesans Önceliği“ alt başlığını kapsayan "Güçlü Kültürel Kimlik, Ortak Kültürel Miras, Değerler ve İnançlar" başlığında 2019 hedefleri çerçevesinde %12 gibi son derece zayıf bir performans sergilemiştir. Bu durum büyük ölçüde ilk ve orta okul müfredatlarının Afrika yerli kültürü, değerleri ve diline zayıf entegrasyonundan kaynaklanmaktadır.
“Hayatın Her Alanında Tam Cinsiyet Eşitliği“, “Aktif ve Güçlü Genç Nesil“, “Genç Nüfus Potansiyeli Zemininde Kadın ve Çocuk Öncelikli Kalkınma Politikaları“ allt başlıklarını kapsayan “Afrika Halkının Potansiyeline Güvenen İnsan Odaklı Kalkınma“ başlığında %38 gibi nispeten güçlü bir performans kaydedilmiştir. Diğer faktörlerin yanı sıra 2019 hedefine %77 oranında ulaşmış olan Afrika Gençlik Hakları Şartı'nın da bu duruma katkı sağladığı düşünülebilir.
“Küresel Meselelerde Büyük Ortak Olarak Afrika ve Barış İçinde Bir Arada Yaşam“, “Afrika Kalkınmasına Yönelik Tam Finansal Sorumluluk“ alt başlıklarını kapsayan “Güçlü ve Etkili Bir Küresel Ortak Olarak Afrika“ başlığında 2019 hedefleri çerçevesinde %26’lık düşük bir oran kaydedilmiştir.
Gündem 2063'ün temel hedef veya amaç (A) başlıkları ve tamamlayıcı veya özel hedef (H) alt başlıklarına ilişkin ayrıntılı kıtasal performans aşağıdaki gibidir:
A1. Tam Teşekküllü Büyüme ve Sürdürülebilir Kalkınma Temelli Refah (%29)
H1. Yüksek Yaşam Standardı, Yüksek Yaşam Kalitesi ve Herkes için Sağlık Hizmeti
Kıta bu hedefinde dikkate değer gelişme kaydetmiştir. 2019 hedefleri çerçevesinde %56'lık bir orana ulaşan ilereleme büyük ölçüde 2013'te %21,8 düzeyindeki internet erişim oranının 2019'da %41,9'a yükselmiş olmasıyla ilişkilendirilebilir. Örnek olarak, 2013-2018 arası dönemde, internet kullanan nüfus oranı Nijerya'da %19'dan %42'ye, Mısır'da %29,5'ten %44,3'e, Gine'de %9'dan %37'ye, Uganda'da %11'den %23'e yükselmiştir.
Afrika temiz içme suyuna erişim konusunda 2019'da %47lik kısmi artış kaydetmiştir. Kıta ölçeğinde 2013'te %68,4 olan temiz içme suyuna erişen nüfus oranı 2019'da %77'ye yükselmiştir. Örnek olarak, 2013-2019 arası dönemde, Burkina Faso (%63’ten %74’e), Cezayir (%94’ten %98’e), Fildişi Sahili (%58’den %71,1’e), Etiyopya (%74’ten %89,5’e) gibi birçok ülkede bu oransal artış hissedilmiştir.
2013’te %57 olan elektriğe erişim oranı 2019’da %62'ye yükselmiştir. Fakat bu konut bazlı nominal artış 2019 hedefleri çerçevesinde %26'lık zayıf bir kıtasal performansa tekabül etmektedir. Buna karşın birçok ülkenin çeşitli müdahalelerle dikkate değer ilerleme kaydettiği söylenebilir. Mesela Burkina Faso'da 2013'te söz konusu oran %16,8 iken 2018'de %21,3'e yükselmiştir. Bu sonuç, Burkina Faso, Gana, Fildişi Sahili gibi üllkelerde başta güneş enerjisi olmak üzere yenilenebilir enerjiye teşvik ve yatırım, konutlarda "led" aydınlatma yöntemlerine geçiş, enerji nakil hatlarının uzatılması ve güçlendirilmesinin yanı sıra elektrik ara bağlantı projelerinin hayata geçirilmesiyle elde edilmiştir. Ayrıca çoğu ülke elektrik erişimi olan konut oranını artırmak amacıyla halen elektrik tarifelerini düşürme çabasındadır.
Araştırmaya konu olan dönem özellikle kadın ve genç işsizlik oranlarında çeşitli infografik kalıplar ortaya koymuştur. Mesela Lesoto'da 2014'te %25,8 olan işszilik oranı 2016'da %32,8'e yükselmiştir. Fakat üye ülkelerin çoğu yavaş ilerleme kaydetmiş olsa da bazı ülkelerde işsizlik oranları dikkate değer ölçüde düşmüştür. Gana örneğinde başta siyasi reformlar olmak üzere genç işsziliğin etkisini azaltacak yoksul kesimlere yönelik öncü programlar tasarlanıp uygulanması için bazı girişimler gerçekleştirildiği görülmüştür. Diğer taraftan Tanzanya hükümeti gençler, kadınlar ve engellilere yönelik finans kaynaklarına erişim imkanlarını artırmak gibi gerek ücretli işlerde gerek özel teşşebbüslerde nitelik kazandırarak istihdamı artıracak politika, program ve projeler için özel çaba harcamaktadır.
H2. İyi Eğitimli Vatandaşlar ile Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Esaslı Yetenek Devrimi
Bu hedefe yönelik genel performans sadece %24’tür. Fakat 2013'te %76,8 olan temel eğitime katılım oranının 2019'da %80,8'e yükselmesi (2019 hedefleri çerçevesinde %90,7) önemli bir gelişmedir. Bir çok ülkede ilk öğretimde eşitlik sağlanmasına bağlı olarak temel eğitime katılım oranındaki önemli artış, kısmen ücretsiz temel eğitim imkanı ve ülke bazlı çeşitli tedbirlerle açıklanmaktadır.
Okul öncesi eğitim ve orta dereceli okullara kayıt oranlarındaki artış (sırasıyla %9,5 ve %8,2) kıtanın geneli açısından düşük seviyededir. 2013-2019 arasında okul öncesi eğitim ve orta dereceli okullara kayıt oranları sırasıyla %39'dan %43,4'e ve %25,7'den %29,4'e marjinal bir artış kaydetmiştir.
H3. Sağlıklı ve İyi Beslenen Vatandaşlar
Ölümle sonuçlanan doğum olayları azalarak 2019 hedefleri çerçevesinde %62’lik ortanın üstünde bir orana ulaşılmıştır. Buna göre kıta ölçeğinde gebelikte ölüm oranları 2013-2019 arasında her 1000 doğumda 341'den 269'a gerilemiştir. Yeni doğan ve çocuk ölüm oranlarında da önemli azalma olmuştur. 2013-2019 arasında yeni doğan ölüm oranlarının 37,8'den 30'a ve beş yaş altı çocuklarda ise 115'ten %95'e gerilediği kaydedilmiştir.
Kıta, sıtma vakalarında 2019 hedefi çerçevesinde %27lik bir puanla ve her 1000 kişide 94,1'den 86,4'e az bir düşüşle zayıf bir performans kaydetmiştir. Fakat ülke bazında iyi uygulamalara rastlamak mümkündür. Tüberküloz vakalarında ise 2019 hedefi çerçevesinde her 1000 kişide 189,5'ten 158,5'e %54'lük bir düşüş kaydedilmiştir. Afrika ülkelerinin tüberküloza karşı mücadele performansları değişiklik göstermektedir. HIV ile mücadelede de benzer bir durum söz konusudur. Örnek olarak 2018'de Güney Afrika'da %19'u 15-49 yaş aralığında yaklaşık 7,5 milyon kişi (toplam nüfusun yaklaşık %14,7'si) HIV-pozitif olarak kaydedilmiştir.
H4. Dönüştürülmüş Ekonomiler ve İstihdam Artırımı
Bu başlıkta 2019 hedefleri çerçevesinde %16 gibi zayıf bir genel performans kaydedilmiştir. Katma değerli üretimin gayrisafi hasıladaki payı birçok ülkede rapora konu dönemde düşmüştür. Buna karşın kıta ölçeğinde bazı iyi uygulamalara rastlamak mümkündür. Zira Afrika ülkelerinin çoğu imalat ve sanayi sektörlerini güçlendirmek üzere çeşitli tedbirler almaktadırlar. Bu girişimlerin odağında bilim, teknoloji ve inovasyona dayalı katma değer yer almaktadır.
Ar-ge çalışmalarına kamu bütçesi payı kıta ortalaması 2019 hedefi olan %0,8'in gerisinde %0,5'lik bir seviyede kalmıştır.
Gerçek gayrisafi hasılanın yıllık %7’lik gelişim hedefinde yeterli performans gösterilememiştir. Yine de bir kaç yılın oranlarının üzerinde bir oran olan %7 civarı yıllık ortalama gelişim kaydeden Tanzanya gibi bazı istisnalara rastlamak mümkündür.
Katma değerli kıtasal turizmin payı gayrisafi hasılaya oranla beklentinin altında kalmıştır. Fakat bu durum Güney Afrika ve Cezayir gibi nispeten düşük değerler kaydedilen ülkeler ile Afrika'daki turizm açısından en gelişmiş beş ülke arasında yer almayı hedefleyen Senegal gibi ülkeler arasında farklılık göstermektedir.
H5. Verimlilik ve Üretimi Artırmaya Yönelik Modern Tarım
Toplam tarımsal faktör verimliliğine ilişkin 2019 performansı %2 gibi düşük bir oranda kalmıştır. Bu sektörün çalışan nüfusun %60'ından fazlasını kapsadığı ve kıta genelinde temel sektör olduğu düşünülürse bu oran son derece düşük bir orandır. Bu durumun düşük makineleşme seviyesi, zayıf değer zincirleri ve düzensiz yağışa aşırı bağımlılık gibi sebeplerden kaynaklandığı rapor edilmiştir. Buna karşın bazı ülkeler tarımsal verimliliği artırma konusunda çabalarının birleştirmektedirler.
Not etmek gerekir ki bu hedefe ilişkin genel değerlendirme toplam tarımsal faktör verimliliği ve ticari çiftliklere dönüşen küçük ölçekli çiftçilerin oranından oluşan iki göstergeyle igili veri eksikliğinden etkilenmektedir.
H6. Hızlandırılmış İktisadi Gelişmeye Yönelik Mavi Ekonomi veya Okyanus Ekonomisi
Araştırmaya konu dönemde Afrika, ekonomik büyümeyi hızlandırmak için kritik unsurlar olarak deniz ve enerji kaynaklarını teşvik ve tayin konusunda müşterek çalışmalar yürütmüştür. Kıtasal performans, kısmen deniz biyoteknolojisinin GSH'ya katma değer oranının çok düşük olması nedeniyle, 2019'da beklenen değerin sadece %21'i seviyesinde gerçekleşmiştir.
Balıkçılık sektöründe de GSH'ya katma değerli oran bağlamında 2019'da beklenen değerin ancak %48'ine ulaşılabilimiştir. Bununla birlikte Seyşeller gibi güçlü performans sergileyen ada ülkeleri tarafından stratejik tedbirler büyük çapta uyugulanmıştır.
H7. Çevreyle Uyumlu ve İklim Dirençli Ekonomi ve Topluluklar
Kıta, ekosistem tipine göre korunan önemli araziler ve tatlısu biyo-çeşitlilik alanlarının oranında 2019 hedefi çerçevesinde %25'lik yavaş bir ilerleme gerçekleştirmiştir.
