Yüzünüzü hangi yöne dönseniz savaş ve çatışma var. Genzimize dokunan barut ve kan kokusu, yüreğimizi yakan kayıpların acısı. Orta Doğu, Asya, Ukrayna, Latin Amerika ve Afrika’da hep insan, mekân, tarih ve çevre telefatı, hep aynı katliam, soykırım girişimleri veya iddiaları… 2020’ye hızla yaklaşırken, insanların bitmek tükenmez uzlaşmazlıkları, siyasi kadroların doymak bilmez iktidar hırsları, dünya gündemini kana bulamaya devam ediyor. Güç savaşlarının artık büyük ölçüde vekâletle yürütüldüğü günümüzde, büyük güçler, kendi çocuklarının kanının bir damlasını bile akıtmak istemezken, yerlerine savaşma yetkisi verdikleri ülkelerin, genç kanlarını akıtma konusunda ne kadar umursamaz! İşte acıların sınır ötesi bir harekâtla bir kez daha kapımızı çaldığı şu yaprak dökümü mevsiminde, bunun yanıtını kısmen, kan kusan silahları üreten ülkelerde, bu ülkelerin ekonomik çarklarını yağlayıp, döndüren silah sanayiinde ve bu sanayi dallarını dünyaya pazarlama yarışında bulunan siyasi yüzlerde göstermek istiyorum.
Dünya Silah Sanayiinde Egemen Güçler
Bilinmedik bir liste değil. Araştırma, geliştirme ve teknolojinin çok ileri düzeyde olduğu ülkelerin silah ve savunma sanayi dalları için geliştirilmiş olan teknoloji, yöntem ve süreçlerin çoğu, sağlık, tarım, ulaştırma ve enerji gibi kritik alanlarda da kullanılıyor. Biyolojik ve kimyevi silahlar da yine aynı geniş spektruma sahip. Bunun için de makbul. Bu bağlamda, 2018 yılında listenin başından başlayacak olursak ABD savunma sanayii, 10,5 milyar dolar gibi “mütevazı“ bir ihracat ile başı çekerken, Rusya (6,4 milyar dolar), Fransa (1,76 milyar dolar), Almanya (1,27 milyar dolar), İspanya (1,18 milyar dolar), Güney Kore (1,08 milyar dolar), Çin (1,04 milyar dolar), Birleşik Krallık (741 milyon dolar), İsrail (707 milyon dolar) ve nihayet İtalya (611 milyon dolar) ile listeyi tamamlıyor.
İlk onluk liste dışında kalan Norveç ve İsveç gibi ülkeler, yükselen seslerini, Oslo gibi genellikle ön ayak oldukları ulvi barış süreçlerinden sonra duyuruyor. Böylece, her barış havariliğinin arkasında da uzak diyarlara silah ve savunma sistemi ihraç etme misyonunun olduğunu düşündürüyor. Listede bulunan çoğu ülke NATO ittifakının üyesi olduğu için, NATO silah sistemi ile uyumlu bir havuz var. Havuzun dışındaki ülkeler ise diğerleri bir teknoloji ve piyasa rekabetinde.
Sekiz “Küçük Silah İhracatçısı“ ve Alıcıları
1. İtalya’nın silah ihracatçıları 2018 yılında büyük ölçüde, ortak program (Joint) ürünleri satışı yapmış. Eurofighter Typhoon, Joint Strike Fighter (JSF), FREMM, and Horizon-class frigates bunların başında geliyor. En büyük İtalyan savunma araçları üreticileri ise Leonardo, Fincantieri, MBDA, Elettronica, Beretta, ve Iveco Savunma Araçları. Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Türkiye, Cezayir ve İsrail, İtalyan savunma sanayiinin en büyük alıcıları.
2. İsrail, UAV füzeleri, zırhlı araç, mühimmat ve hava savunma sistemleri satıcısı. Alıcıları ise, Hindistan, Azerbaycan ve Vietnam. Elbit, Rafael, Israel Aerospace Sanayileri (IAI), IMI Sistemleri ve Israel Silah sanayi, ise bu küçük ülkenin yüksek teknoloji donanımlı gözbebekleri.
3. Savunma ve silah sanayi denilince, Birleşik Krallık kaçın kur’ası! Suudi Arabistan, Hindistan, Endonezya, ABD, Umman, Çin, Katar, Brezilya, Güney Kore ve Japonya son beş yılda Birleşik Krallık savunma sanayiinin en büyük ithalatçıları. 2018 yılında genellikle savaş uçağı, gemi ve füze ihraç etmiş. BAE Systems, Rolls-Royce Holdings, Babcock International, Qinetiq, Kelvin Hughes, GKN Aerospace Services, BMT Savunma Sistemleri ve MBDA BK’nın en büyük savunma sanayi devleri.
4. Çin, eskiden çevresinde bulunan Kuzey Kore gibi bir kaç ülke ile, Afrika, Latin Amerika gibi ülkelere veya bu ülkelerdeki ayrılıkçı akımlara silah sanayi ürünleri satardı. Şimdi her yerde artık, özellikle Orta Doğu’da. OBOR katarları sağolsun, silah götürüp getirmek, Tek Kuşak-Tek Yol sayesinde pek kolay olmalı. Pakistan, Bangladeş ve Cezayir alıcı listelerinin başında. JF-17 Thunder/FC-1 savaş uçakları, CH-3 UAVs ve C-802 gemi füzesavarları son beş yılda en çok alıcı bulan ürünler olmuş. Çin savunma ve silah sanayii hâlâ devletin elinde. Çin Hava Sanayi şirketi (AVIC), Çin Kuzey Sanayii Grubu Şirketi (NORINCO), Çin Gemicilik Şirketi (CSSC) ve yine Çin Gemi İnşa Sanayii Şirketi başlıca ihracatçıları.
5. Güney Kore, hani o Türkiye ile 1960’lı yıllarda ilk kalkınma hamlesini başlatan ülke, 2014 -2018 arasında en büyük alıcı pazarları, Irak ve Türkiye’de bulmuş. T-50 Golden Eagle trainer/savaş uçakları, KT-1 Woong Bee trainer, and K-9 Thunder, kendini ateşleyen silah sistemleri, Güney Kore Savunma ihracatının gözbebekleri. Kore Havacılık ve Uzay Sanayii (KAI), Huta Stalowa Wola (HSW), Hyundai Rotem, Daewoo Gemi İnşaa ve Denizcilik Mühendisliği (DSME), Hyundai Ağır Sanayii (HHI) en büyük Güney Kore ihracatçı firmaları.
6. İspanya Avrupa’nın üçüncü, dünyanın beşinci en büyük silah satıcısı olarak, savaş uçağı, gemi ve detektör sistemleri yanısıra C-295 and A-330 MRTT savaş uçakları gibi zırhlı araçlar, Hobart-sınıfıs destroyerler ve Ajax (Scout-SV) ları, Avustralya, Türkiye, Suudi Arabistan, BAE, Malezya ve Mısır’a son beş yıl içinde ihraç etmiş. Navantia, General Dynamics European Land Systems, Indra Sistemas (Indra), and Sociedad Anonima De Electrónica Submarina (SAES) en büyük ihraçatçıları.
7. Almanya, zırhlı araç, deniz platformları, OPV-80 etrol tankerleri, Tip-214 denizaltılar, Leopard muharebe tankları ve (MBTs) ve MTU diesel motorlarını son beş yıl içinde Asya, Okyanusya, Avrupa ve Orta Doğu’ya ihraç etmiş. Alman Deniz Grubu(GNG), Lürssen, ThyssenKrupp Marine Systems, Krauss-Maffei Wegmann (KMW), Rheinmetall ve Diehl Savunma en büyük ihracatçı firmaları.
8. Fransa bir zırhlı araç, savaş uçağı ve savaş gemisi ihracatçısı. Ülkenin başta gelen savunma sanayii dalları, Rafale fighter jet, NH-90 helicopter, Gowind-2500 firkateyn, MILAN anti-tank füze ve MICA SAM sistemi olup Fransa, son beş yıl içinde 78 ülkeye ihracatta bulunmuş. Mısır, Türkiye, Hindistan ve Suudi Arabistan en büyük alıcıları. Fransız savunma sanayii, yerli imalat gruplarının desteğinde olup, bunlar Airbus, Safran, Thales, Eurocopter, Dassault Aviation, Constructions Mécaniques de Normandie (CNM), DCNS, Nexter Systems veArquus.
Ve İki Dev
Dünyanın ikinci büyük savunma sistemi ve silah satıcısı Rusya desem elbette hayret etmezsiniz. Sadece 2018 yılında, 6,4 milyar dolarlık silah ihraç etmiş. Hindistan, Çin, Cezayir ve Venezulela en büyük ithalatçıları. Suriye nerede derseniz, o da Rusya’nın 48 ithalatçısı arasında ama Rusya Suriye’ye daha çok silah ve savunma sistemi hibe ediyor. Rusya bunlara, Su-30MK fighter, T-90S tankları, Mi-17 helicopterleri ve BMP-3 IFV ler ihraç etmiş. JSC PO Sevmash, Almaz-Antey, Sukhoi, Uralvagonzavod, Antonov, and MiG Uçak Şirketi, Rusya savunma sanayiinin baş aktörleri. Rusya’nın doğrudan ve dolaylı olarak müdahil olduğu çatışmaları bir düşünün.
Ve nihayet sıra geldi o “America First“e. ABD hakikaten savunma sanayii teknoloji yarışının önderi ve silah ihracatı birincisi. Zaten 2018 yılında 10,5 milyar dolarlık ihracat ile başı çekmiş. Aynı yıl ayrıca 55,6 milyar dolarlık Yabancı Askeri Sözleşme(FMC) imzalayarak, müttefiklere ihracatını güvence altına almış. Savaş uçakları, helicopterler, insansız hava araçları (UAVs), tank savar füzeleri, gemi silah sistemleri ve füzeleri, detektörler, makine ve yönlendirilmiş sislah sistemleri(GWS) weapon sistemleri başlıca ihraç ürünleri. Boeing, Lockheed Martin Corporation, Northrop Grumman Corporation, Raytheon Company ve General Dynamics Şirketi en büyük ihracatçılar.
Liste gösteriyor ki, ABD için en büyük savunma sistemi ve silah ithalatçısı Suudi Arabistan. Ayrıca, tüm NATO üyeleri, İran hariç tüm körfez ülkeleri, doğu ve batı Asya ABD’nin silah sanayi için nihai pazar. Ya Türkiye? 2008-2018 arasında 3,82 milyar dolarlık ithalatı, tüm savunma sanayi ithalatının % 45,8’ini oluşturmuş. 2018 yılında Türkiye’nin ABD’den yaptığı ithalat ise 293 milyon dolar değeri ile yine toplam savunma sistemi ithalatının % 42,8’i. 2014-2018 arasında Türkiye’ye en fazla silah satan ülkeler sırası ile ABD, İspanya, İtalya olmuş. İşte size Türkiye’ye yaptırım tehdidi yapan ilk üçlü. ve “(çıktığım yere) gir-evladının kanını dök, sonra dur dediğim yerde dur, yoksa önce silah satmam ve sonra neler neler yaparım“ın gerisindeki mantık. Ya ticaret hacmini 100 milyar dolara çıkarma niyeti gösterip, sonra bunu iptal tehdidi de neyin nesi?
Dünya Silah Sanayiinde Egemen Güçler
Bilinmedik bir liste değil. Araştırma, geliştirme ve teknolojinin çok ileri düzeyde olduğu ülkelerin silah ve savunma sanayi dalları için geliştirilmiş olan teknoloji, yöntem ve süreçlerin çoğu, sağlık, tarım, ulaştırma ve enerji gibi kritik alanlarda da kullanılıyor. Biyolojik ve kimyevi silahlar da yine aynı geniş spektruma sahip. Bunun için de makbul. Bu bağlamda, 2018 yılında listenin başından başlayacak olursak ABD savunma sanayii, 10,5 milyar dolar gibi “mütevazı“ bir ihracat ile başı çekerken, Rusya (6,4 milyar dolar), Fransa (1,76 milyar dolar), Almanya (1,27 milyar dolar), İspanya (1,18 milyar dolar), Güney Kore (1,08 milyar dolar), Çin (1,04 milyar dolar), Birleşik Krallık (741 milyon dolar), İsrail (707 milyon dolar) ve nihayet İtalya (611 milyon dolar) ile listeyi tamamlıyor.
İlk onluk liste dışında kalan Norveç ve İsveç gibi ülkeler, yükselen seslerini, Oslo gibi genellikle ön ayak oldukları ulvi barış süreçlerinden sonra duyuruyor. Böylece, her barış havariliğinin arkasında da uzak diyarlara silah ve savunma sistemi ihraç etme misyonunun olduğunu düşündürüyor. Listede bulunan çoğu ülke NATO ittifakının üyesi olduğu için, NATO silah sistemi ile uyumlu bir havuz var. Havuzun dışındaki ülkeler ise diğerleri bir teknoloji ve piyasa rekabetinde.
Sekiz “Küçük Silah İhracatçısı“ ve Alıcıları
1. İtalya’nın silah ihracatçıları 2018 yılında büyük ölçüde, ortak program (Joint) ürünleri satışı yapmış. Eurofighter Typhoon, Joint Strike Fighter (JSF), FREMM, and Horizon-class frigates bunların başında geliyor. En büyük İtalyan savunma araçları üreticileri ise Leonardo, Fincantieri, MBDA, Elettronica, Beretta, ve Iveco Savunma Araçları. Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Türkiye, Cezayir ve İsrail, İtalyan savunma sanayiinin en büyük alıcıları.
2. İsrail, UAV füzeleri, zırhlı araç, mühimmat ve hava savunma sistemleri satıcısı. Alıcıları ise, Hindistan, Azerbaycan ve Vietnam. Elbit, Rafael, Israel Aerospace Sanayileri (IAI), IMI Sistemleri ve Israel Silah sanayi, ise bu küçük ülkenin yüksek teknoloji donanımlı gözbebekleri.
3. Savunma ve silah sanayi denilince, Birleşik Krallık kaçın kur’ası! Suudi Arabistan, Hindistan, Endonezya, ABD, Umman, Çin, Katar, Brezilya, Güney Kore ve Japonya son beş yılda Birleşik Krallık savunma sanayiinin en büyük ithalatçıları. 2018 yılında genellikle savaş uçağı, gemi ve füze ihraç etmiş. BAE Systems, Rolls-Royce Holdings, Babcock International, Qinetiq, Kelvin Hughes, GKN Aerospace Services, BMT Savunma Sistemleri ve MBDA BK’nın en büyük savunma sanayi devleri.
4. Çin, eskiden çevresinde bulunan Kuzey Kore gibi bir kaç ülke ile, Afrika, Latin Amerika gibi ülkelere veya bu ülkelerdeki ayrılıkçı akımlara silah sanayi ürünleri satardı. Şimdi her yerde artık, özellikle Orta Doğu’da. OBOR katarları sağolsun, silah götürüp getirmek, Tek Kuşak-Tek Yol sayesinde pek kolay olmalı. Pakistan, Bangladeş ve Cezayir alıcı listelerinin başında. JF-17 Thunder/FC-1 savaş uçakları, CH-3 UAVs ve C-802 gemi füzesavarları son beş yılda en çok alıcı bulan ürünler olmuş. Çin savunma ve silah sanayii hâlâ devletin elinde. Çin Hava Sanayi şirketi (AVIC), Çin Kuzey Sanayii Grubu Şirketi (NORINCO), Çin Gemicilik Şirketi (CSSC) ve yine Çin Gemi İnşa Sanayii Şirketi başlıca ihracatçıları.
5. Güney Kore, hani o Türkiye ile 1960’lı yıllarda ilk kalkınma hamlesini başlatan ülke, 2014 -2018 arasında en büyük alıcı pazarları, Irak ve Türkiye’de bulmuş. T-50 Golden Eagle trainer/savaş uçakları, KT-1 Woong Bee trainer, and K-9 Thunder, kendini ateşleyen silah sistemleri, Güney Kore Savunma ihracatının gözbebekleri. Kore Havacılık ve Uzay Sanayii (KAI), Huta Stalowa Wola (HSW), Hyundai Rotem, Daewoo Gemi İnşaa ve Denizcilik Mühendisliği (DSME), Hyundai Ağır Sanayii (HHI) en büyük Güney Kore ihracatçı firmaları.
6. İspanya Avrupa’nın üçüncü, dünyanın beşinci en büyük silah satıcısı olarak, savaş uçağı, gemi ve detektör sistemleri yanısıra C-295 and A-330 MRTT savaş uçakları gibi zırhlı araçlar, Hobart-sınıfıs destroyerler ve Ajax (Scout-SV) ları, Avustralya, Türkiye, Suudi Arabistan, BAE, Malezya ve Mısır’a son beş yıl içinde ihraç etmiş. Navantia, General Dynamics European Land Systems, Indra Sistemas (Indra), and Sociedad Anonima De Electrónica Submarina (SAES) en büyük ihraçatçıları.
7. Almanya, zırhlı araç, deniz platformları, OPV-80 etrol tankerleri, Tip-214 denizaltılar, Leopard muharebe tankları ve (MBTs) ve MTU diesel motorlarını son beş yıl içinde Asya, Okyanusya, Avrupa ve Orta Doğu’ya ihraç etmiş. Alman Deniz Grubu(GNG), Lürssen, ThyssenKrupp Marine Systems, Krauss-Maffei Wegmann (KMW), Rheinmetall ve Diehl Savunma en büyük ihracatçı firmaları.
8. Fransa bir zırhlı araç, savaş uçağı ve savaş gemisi ihracatçısı. Ülkenin başta gelen savunma sanayii dalları, Rafale fighter jet, NH-90 helicopter, Gowind-2500 firkateyn, MILAN anti-tank füze ve MICA SAM sistemi olup Fransa, son beş yıl içinde 78 ülkeye ihracatta bulunmuş. Mısır, Türkiye, Hindistan ve Suudi Arabistan en büyük alıcıları. Fransız savunma sanayii, yerli imalat gruplarının desteğinde olup, bunlar Airbus, Safran, Thales, Eurocopter, Dassault Aviation, Constructions Mécaniques de Normandie (CNM), DCNS, Nexter Systems veArquus.
Ve İki Dev
Dünyanın ikinci büyük savunma sistemi ve silah satıcısı Rusya desem elbette hayret etmezsiniz. Sadece 2018 yılında, 6,4 milyar dolarlık silah ihraç etmiş. Hindistan, Çin, Cezayir ve Venezulela en büyük ithalatçıları. Suriye nerede derseniz, o da Rusya’nın 48 ithalatçısı arasında ama Rusya Suriye’ye daha çok silah ve savunma sistemi hibe ediyor. Rusya bunlara, Su-30MK fighter, T-90S tankları, Mi-17 helicopterleri ve BMP-3 IFV ler ihraç etmiş. JSC PO Sevmash, Almaz-Antey, Sukhoi, Uralvagonzavod, Antonov, and MiG Uçak Şirketi, Rusya savunma sanayiinin baş aktörleri. Rusya’nın doğrudan ve dolaylı olarak müdahil olduğu çatışmaları bir düşünün.
Ve nihayet sıra geldi o “America First“e. ABD hakikaten savunma sanayii teknoloji yarışının önderi ve silah ihracatı birincisi. Zaten 2018 yılında 10,5 milyar dolarlık ihracat ile başı çekmiş. Aynı yıl ayrıca 55,6 milyar dolarlık Yabancı Askeri Sözleşme(FMC) imzalayarak, müttefiklere ihracatını güvence altına almış. Savaş uçakları, helicopterler, insansız hava araçları (UAVs), tank savar füzeleri, gemi silah sistemleri ve füzeleri, detektörler, makine ve yönlendirilmiş sislah sistemleri(GWS) weapon sistemleri başlıca ihraç ürünleri. Boeing, Lockheed Martin Corporation, Northrop Grumman Corporation, Raytheon Company ve General Dynamics Şirketi en büyük ihracatçılar.
Liste gösteriyor ki, ABD için en büyük savunma sistemi ve silah ithalatçısı Suudi Arabistan. Ayrıca, tüm NATO üyeleri, İran hariç tüm körfez ülkeleri, doğu ve batı Asya ABD’nin silah sanayi için nihai pazar. Ya Türkiye? 2008-2018 arasında 3,82 milyar dolarlık ithalatı, tüm savunma sanayi ithalatının % 45,8’ini oluşturmuş. 2018 yılında Türkiye’nin ABD’den yaptığı ithalat ise 293 milyon dolar değeri ile yine toplam savunma sistemi ithalatının % 42,8’i. 2014-2018 arasında Türkiye’ye en fazla silah satan ülkeler sırası ile ABD, İspanya, İtalya olmuş. İşte size Türkiye’ye yaptırım tehdidi yapan ilk üçlü. ve “(çıktığım yere) gir-evladının kanını dök, sonra dur dediğim yerde dur, yoksa önce silah satmam ve sonra neler neler yaparım“ın gerisindeki mantık. Ya ticaret hacmini 100 milyar dolara çıkarma niyeti gösterip, sonra bunu iptal tehdidi de neyin nesi?
_jpeg_674fc3b2-f844-4a45-ba8b-dd7980a15fce.jpeg "Afrika 2063 Ağı İstişare Toplantısı 2")
