Hızlı bir dönüşüm sürecinde bulunan Afrika kıtası; gelişmekte olan ekonomisi, genç nüfusu ve zengin doğal kaynak rezervlerine bağlı olarak yabancı yatırımcılara geniş fırsatlar sunmaktadır. Ernst&Young adlı kuruluşun 2011 tarihli bir araştırması, son on yılda yerli ve yabancı yatırımcılar arasında kıtaya yönelik iyimserlik ve güven hususlarında gelişme olduğunu ortaya koymaktadır. Artış eğilimindeki yabancı yatırımlarda Çin, Hindistan ve Brezilya’nın yanı sıra Türkiye, Kore Cumhuriyeti, Malezya, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi gelişmekte olan ülkelerin belirleyici oldukları görülmektedir.
Küresel ekonomideki durgunluk, Batı dünyasının Afrika’daki tartışmasız etkinliğini zayıflatmış olsa da Batının, bugün Afrika ile yeni bir ortaklık tesis etme yönünde çaba gösterdiğine tanıklık edilmektedir. Nitekim ABD, her yıl icra etmekte olduğu AGOA (Afrika Büyüme ve Fırsat Yasası) Forumları sayesinde kıta ülkeleriyle ekonomik ve ticari ilişkilerine yeni bir dinamizm kazandırmayı amaçlamakta, Avrupa Birliği de son yıllarda zayıflamakta olan etkinliğini dengelemek amacıyla yeni bir eylem planı üzerinde çalışmaktadır. Bununla birlikte Birliğin önde gelen üyelerinden Almanya’nın Afrika ile ilişkilerini geliştirme çabaları dikkat çekmektedir.
Alman Hükümeti, AB bünyesinde kıta ülkelerine yapmış olduğu kalkınma yardımlarına ek olarak EAC ve ECOWAS başta olmak üzere çeşitli Bölgesel Ekonomik Toplulukların altyapı programlarına finansal destekler sağlamak suretiyle bölge ülkelerini daha yakından tanımaya çalışmaktadır. Güney Afrika Cumhuriyeti, Etiyopya ve Kenya gibi kıta ülkelerinde önemli bir yatırımcı konumundaki Almanya, 29 Ocak 2013 tarihinde Berlin’de icra ettiği Sudan Uluslararası Yatırım Konferansı’nda Sudan ve Güney Sudan’daki yatırım olanaklarını masaya yatırma fırsatı bulmuştur.
Bu hafta arasında 5-6 Aralık tarihlerinde Almanya’nın Münih şehrinde “Ulaştırma, İnşaat ve Lojistik Alanlarında Ortaklığa Zemin Hazırlamak“ ana temasının işleneceği Almanya-Afrika Yatırım Forumu da sektörün önde gelen yatırımcılarını, finans kuruluşlarını ve Bakanlar düzeyinde çeşitli isimleri bir araya getirecek önemli bir platform olacaktır. Federal Ekonomi ve Teknoloji Bakanlığı’nın himayesinde icra edilecek Yatırım Forumu’na Dışişleri Bakanlığı’nın yanı sıra Bavyera Eyaleti Ekonomik İlişkiler, Medya ve Teknoloji Bakanlığı ile Alman Müteahhitler Federasyonu’nu da destek sağlayacaklar.[1]
İlk kez gerçekleştirilecek olan Alman - Afrika Yatırım Forumu, kıtanın altyapı sektöründeki güncel gelişmeleri paylaşmakla birlikte Alman şirketlerinin, kıtadaki altyapı potansiyeline dikkatlerini çekmeyi ve yeni iş fırsatlarını keşfetmeyi hedeflemektedir. Bu suretle, altyapı projelerinde ortaklıkların tesis edilmesi ve kıtada geniş bir network oluşturulması mümkün olabilecektir.
Hızlı gelişme sürecinde bulunan kıta ülkelerdeki ticari faaliyetlerin büyük bölümü belirli şehirler üzerinde yoğunlaşmakta ve buralara yönelik göçler, kaçınılmaz olmaktadır. Araştırmalarda, 2010 - 2025 yılları arasında bazı şehirlerin nüfuslarının %85 dolayında artacağına dikkat çekilmektedir. 2010 yılında %36 olarak hesaplanan Afrika’daki şehirlerin nüfus oranı, 2030’da %50’ye, 2050’de ise %60’a ulaşacaktır.[2] Söz konusu artış hızı, kıtanın demografik yapısını değiştirecektir ki, bu noktada şehirleşmenin seyrine paralel olarak yeni altyapı yatırımlarının yapılması kaçınılmaz bir ihtiyaçtır.
Afrika kıtası genelindeki deniz, kara ve demiryolu ağlarının büyük oranda birbirinden kopuk olması, ulaştırma maliyetlerinin yüksek olması sorununu beraberinde getirmektedir. Bununla birlikte, eksikliklerin giderilmesi amacıyla yatırımların tutarı her geçen yıl artmaktadır.
Kıtadaki 38 ülkenin denize kıyısının bulunması ya da ada devletlerinden meydana gelmesi, dış ticaretinin %92 ila %97’sini denizyolu vasıtasıyla yapan Afrika açısından ulaşım ağının limanlarla bağlantılı olacak biçimde düzenlenmesini zorunlu kılmaktadır. Bugün itibariyle %60’ı inşa edilmiş olan Kenya’nın Mombasa bölgesinde ikinci konteyner limanının 2016’ya kadar tamamlanması hedeflenmekte, yine Sierra Leone, Gabon ve Kongo Cumhuriyeti gibi ülkelerde yeni limanlar inşa edilmektedir.
Demiryolu taşımacılığındaki dikkat çeken yatırımlar incelendiğinde, Kenya ile Uganda arasında 2.350 km uzunluğundaki Rift Vadisi Demiryolu Projesi, Kenya’nın Mombasa limanı ile Uganda’nın Tororo bölgesini birbirine bağlayacak büyük bir proje olarak değerlendirilmektedir. Etiyopya ile Cibuti arasındaki 5.000 km uzunluğundaki demiryolu ağının 1.808 km’lik bölümünün 2015 yılına kadar, tamamının ise 2020 yılına kadar tamamlanması beklenmektedir. Güney Afrika Cumhuriyeti’ndeki Durban - Johannesburg hattındaki hızlı tren projesi ise Sahra altı Afrika’daki en modern demiryolu projesi olarak görünmektedir. İlk bölümünün 2020 yılında, ikinci bölümünün ise 2025 tamamlanması öngörülen projenin toplam maliyeti, 18 milyar dolar olarak tahmin edilmektedir. Nijerya’da ise kullanım halindeki Lagos-Kano demiryolu, Ibadan eyaletine kadar uzanacak şekilde genişletilmektedir. Genel olarak ulaştırma alanında devam etmekte olan söz konusu projeler, ulaşımı kolaylaştırmak ve taşımacılık maliyetlerini azaltmakla birlikte yeni ticaret ve istihdam fırsatları oluşturacaktır.
Altyapı yatırımlarının finanse edilmesi konusunda Bölgesel Ekonomik Toplulukların ve Afrika Kalkınma Bankası’nın öncülüklerinde ülkeler arasındaki işbirliği derinleşirken, yerel ve yabancı yatırımcıların ilgileri de artmaktadır.[3] Bu dönemde Almanya’nın almış olduğu inisiyatif, kıtadaki gelişmelerin yakından takip edildiğini ortaya koymaktadır.
Arap Baharı sonrası yeni pazar arayışlarına yönelen Türk müteahhitlik sektörü açısından Sahra altı Afrika’nın geleceği parlak bir pazar olduğunu ifade etmek mümkündür. Almanya-Afrika Yatırım Forumu örneğinden yola çıkarak, ilgili Bakanlıklarımızın destekleri sonucunda Türkiye Müteahhitler Birliği’nin de bu türden bir girişimde bulunması ve yabancı ülke Eximbankları’nın da böylesine bir etkinliğe davet edilmeleri, Afrika’daki fırsatların daha yakından takip edilebilmesine imkân sunacaktır. Şüphesiz beş yıl geciken Afrika Kalkınma Bankası’na üyeliğimizin sonuçlandırılması da bu meyanda teşvik edici bir adım olacaktır.
[1] Almanya-Afrika Yatırım Forumu’na ilişkin tüm detaylar için bkz. http://www.gaif.de/en/home/
[2] http://www.afdb.org/en/blogs/afdb-championing-inclusive-growth-across-africa/post/urbanization-in-africa-10143/
