Yeni Genel Sekreter UNASUR’un sorunlarını ele almaya başladı

Neredeyse sekiz ay öncesi Arjantin eski Devlet Başkanı Nesior Kirchner’in vefatı ile boşalan Güney Amerika Milletleri Birliği’nin (UNASUR) Genel Sekreterliği görevi nihayetinde 10 Mayıs’da Georgetown’da Kıta topluluğunun şuanki başkanı Guyana Devlet Başkanı Bharrat Jagdeo’nun başkanlık ettiği törende Colombiya eski Dışişleri ve Eğitim Bakanı Maria Emma Majia Velez’in bu göreve atanması ile doldurulmuştur.

Ancak olağandışı anlaşmadan ötürü, yeni Genel Sekreter, iki yıllık dönemin ikinci yılını tamamlamak üzere görevi teslim alacak Venezuella’lı Ali Rodriguez’e makamını devretmeden önce, sadece bir yıl hizmet verecektir. Rodriguez daha önce OPEC’in Genel sekreteri, Venezüella devletine ait olan petrol şirketinin (PDVSA) başkanı, Venezüella Dışişleri Bakanı, Küba nezdinde Venezüella Büyükelçisi ve Venezüella Finans Bakanı olarak hizmet vermiştir. Şuanda kendisi Venezüella Elektrik Enerjisi Bakanıdır.

Ortaya çıkan boşluğu doldurma adına yapılan yeni Genel Sekreter atama süreci sırasında, hem Kolombiya hem Venezüella kendi adaylarını sunmuşlardı. Yaşanan açmazı önlemek adına, UNASUR Dışişleri Bakanları Konseyi Quito’da 11 Martta iki yıllık dönemi paylaşma teklifinde oybirliğine ulaştığı bir toplantı gerçekleştirilmiştir. Daha sonra bu fikir Güney Amerikalı Devlet Başkanları tarafından da onaylanmıştır.

Fakat bu anlaşma Genel Sekreterin her ne kadar ikinci yarı dönemde yerine geçecek kişi kendisinin bırakmış olduğu yerden devam edecek olsa da sadece bir yıllık görevinde ne kadar başarı elde edebileceğine dair endişeleri arttırmaktadır.

Mart ayı sırasında gerçekleşen toplantı sırasında UNASUR’un temel anlaşma ve tüzüğü resmi olarak organizasyonun öngörülen genel merkezinin sitesinde sembolik oturumu sırasında yürürlüğe konulmuştur. Şuana kadar, on üye ülke Brasilia’da 23 Mayıs 2008 tarihinde UNASUR’u meydana getiren tüzüğü onaylamıştır. Brezilya ve Paraguay henüz bu tüzüğü onaylamamıştır.

Georgetown atama töreninde, yeni Genel Sekreter, eylem planını yeniden değerlendirmek ve barış bölgesi olarak Güney Amerika’nın mevcut değerlerini tekrar teyid etmek adına düzenlenecek olan dördüncü güvenlik ve savunma konseyi toplantısının organizasyonun da dahil olduğu bazı görevleri ortaya çıkarmıştır.

Yeni genel sekreter de, devamlı, bölgesel elektriksel bütünleşme sürecini pekiştirmek adına Nisan ayı deklerasyonunu imzalamak, UNASUR’un çevresel sorunlarını göstermede oynamasına ihtiyaç duyulacak saygın bio-çeşitli araştırmalarında verilmiş önemli rolünü desteklediğini işaret etmiştir.

Devlet Başkanı Jagdeo, Marjia Velez’in görevlerinden bir diğerininde kıtanın gelecekte önemli bir rol oynaması adına Güney Amerika’nın varlığını yeterince güçlü yapmak olduğunu da sözlerine eklemiştir. Aynı zamanda, Birleşmiş Milletlerdeki Güvenlik Konseyi reformalarını ve bir Güney Amerika ülkesinin BM teşkilatında daimi üye olmasını da içerebilirdi.

UNASUR’un yeni Genel Sekreteri’nin atanması Güney Amerika insanı için uygulanabilecek tavsiyeleri sunma sürecini hızladıracak olan bazı konseylerin ve çalışma gruplarının faaliyetlerine hizmet edecek etkinliklerin koordinasyonunu sağlayacak ve organizasyonun kapasitesini güçlendirecektir.

Uygulanılması gereken acil faaliyet planı, kıta içerisinde Güney Amerikalı vatandaşların serbest dolaşımıdır. İnsanların serbest dolaşımı hazır hiçbir bütünleşme hareketi ile bağlantılı değilken, üye ülkeler bazı kimlik formları gerekli olsa dahi, vize ve pasaport ihtiyacı olmadan bölge vatandaşlarının dolaşımını kolaylaştırmaya dair anlaşmanın erken yürürlüğe girmesini hızlandırma üzerine çoktan anlaşmışlardır. Fakat bazı ülkeler halen tercih meselesi olarak girişte pasaport sunumuna ihtiyaç duymaktadır. Yinede vize uygulamasından vaz geçmek, üye ülkelerin Güney Amerika kimliğini oluşturma isteğinin somut kanıtını yansıtmaktadır.

Atama töreninde, Devlet Başkanı Jagdeo insanların serbest dolaşımının çalışma ve iş çevrelerinin oluşumuna imkan sunacağına dikkat çekmiştir. Sonuç olarak, üye ülkelerin sosyal güvenlik ve sağlık hizmetleri sisteminin seyahat eden kişilerin ihtiyaçlarını uyum sağlaması gerektiği konusunda ısrarcı olmuştur.

Aynı zamanda UNASUR sekreteryasındaki çalışanları oluştururken finansal ve insan kaynaklarının akıllıca kullanımını gündeme getirmiş ve kurum olarak teknoloji kullanımını cesaretlendirmiştir.

Spesifik olarak, UNASUR’un Karayipler bölgesinde işbirliği için ortak alanlar bulabileceğini söylemiş ve Guyana ve Surinam ülkelerinin kıta ile fiziksel bağlarını kullanarak hem Karayipler hem de Güney Amerika pazarına ulaşımı sağlaması konusunu vurgulamıştır.

Aslında, yeni Genel Sekreter bütün donanıma sahiptir. Kendisi şimdiden Genel Sekreterya’nın yapısına ve bütçesine dair müzakerelerde bulunmak için 24-25 Mayıs’da Guyana’da gerçekleşen organizasyonun Delegasyon Konseyi’nin olağanüstü toplantısına katılmıştır. 11 Mart 2011 tarihinde Temel Anlaşma’nın yürürlüğe girmesi ile birlikte, UNASUR’un genel merkez binasının inşaat çalışmalarının çoktan başladığı Ekvador’un Quito kentinde yer alacak olan Genel Sekreterya’nın kurumsal bünyesine daha fazla odaklanılması beklenmektedir.

Bu toplantı, UNASUR’un 2009-2011 Faaliyet Planını gözden geçirmek adına 30-31 Mart’ta Guyana’da gerçekleşen Sosyal Kalkınma Konseyi’ni izlemektedir. Bu Faaliyet Planı, üye ülkeler arasında ortak sosyal kalkınma politikaları oluşturma adına ana hatları formüle etmeyi ve sınır bölgelerinde yoksulluğu azaltmak adına sosyal kalkınma ve işbirliği alanlarında teknik çalışma gruplarını oluşturmayı kapsamaktadır.

Diğer iki önemli etkinlik de kendisinin hemen ilgisini çekecektir. İlki bu yılın son çeğreğinde Peru’da düzenleneceğinden dolayı UNASUR ve Arap ülkelerinin ortak olarak gerçekleştirdiği üçüncü zirve olacaktır. Söz konusu zirve’nin önce yılın başında gerçekleştirilmesi planlamış fakat Tunus ve Mısır’da ortaya çıkan siyasi ayaklanmalardan dolayı tarihi ertlenmiştir.

Diğer önemli etkinlik ise yıl bitmeden Paraguay’da gerçekleşmesi beklenen UNASUR’un kendi zirvesidir. Bu zirvede, kurumu bölge içi müzakerelerde daha etkili yapma adına somut tekliflerin yapılması beklenmektedir. Mercosur’un son kararı, UNASUR’un en önemli alt bölgelerinden biri olan, Avrupa Birliği’ne kıtasal olarak hiçbir bağlantısı olmamasına rağmen ticari görüşmelerini ilerletmek adına UNASUR’un bölgede en etkili ekonomik ve siyasi birlik olma amacına henüz ulaşamadığına dair güçlü bir sinyal yollamaktır. Söz konusu durum, Maria Emma Majia Velez’in UNASUR’un Genel Sekreteri olarak yapacagı nispeten kısa görevi boyunca yüzleşmek zorunda kalacağı ve üstesinden gelmeye çalışacağı en önemli sorundur.