Sünni Askeri Güçler Nasıl Doğdu
Ortadoğu’da ABD’nin Irak’a müdahalesi ile bozulan siyasi ve ekonomik denge, tüm Arap Yarımadası’na yayıldı. İran’ın Sünni Saddam diktatörlüğü ile dengede tutulan Şii nüfuz alanı ortadan kalktı. Böylece İran sadece Irak’taki çoğunluğu teşkil eden Şiilerin değil, aynı zamanda diğer monarşilerdeki azınlık durumundaki Şiilerin de hamisi ve destekçisi konumuna yükseldi. İran’dan Lübnan’a ve Yemen’e uzanan iki Şii stratejik ekseni var. Bu eksenler üzerinde yer alan Irak ve Suriye dışındaki tüm monarşiler İran’ı tehdit olarak algılıyorlar. Bu endişeyi ABD ve İsrail çok daha fazla duyuyor olmalılar. Çünkü bu sonuç onların eseridir. Obama, geçtiğimiz hafta Körfez ülkelerinin güvenliği için İran’a karşı garanti verdi. Irak ve Suriye’nin yıkılmasının sebep olduğu güç boşluğu, bölgede kontrolsüz siyasi ve askeri yeni güçler yarattı. Irak’ta seçimle iş başına gelen İran yanlısı Maliki’yi durdurmak için İŞİD ve benzeri örgütlere göz yumuldu. Başlangıçta destek verildi. Hala da verildiği yönünde düşünceler devam ediyor. İŞİD, El Kaide ve diğer isimlerle adlandırılan bu güçler, savaşlarını Sünni mezhep temsilciği üzerinden sürdürüyorlar. İŞİD, Irak ve Suriye arasında bölgede Şiilere karşı Sünni çoğunluklu bir tampon bölge yarattı. İŞİD Ambar bölgesinde Ramadi’yi ele geçirmiş durumda. Suudi Arabistan Yemen’de Şiilere karşı harekât yürütüyor. Saddam döneminde dışlanan ve baskı altında tutulan Şiiler şimdi İŞİD karşısında ölüm kalım mücadelesi veriyorlar. ABD’nin Kürtlere verdiği askeri lojistik desteğin Iraklı Şii milislere aynı derece sağlandığını söylemek zor görünüyor. Görünen o ki, İran’ı bölgede tam anlamıyla etkisiz hala getirmedikçe, İŞİD ve benzeri İran karşıtı örgütlerin bölgedeki varlıkları devam edeceğe benziyor. İŞİD bir milyonu petrol satışından olmak üzere ayda 5-7 milyon dolar geliri olan bir örgüt. Bu sanal devletçiğin haritadan silinmesi için kara savaşı şart. Ancak İsrail ve ABD’nin yüksek çıkarları şimdilik bunu yapmanın zamanı olmadığını düşündürüyor. Altı ay önce Kürtleri de hedef alan İŞİD bundan vazgeçmiş görünüyor. Bölgedeki çatışmalar, Sina, Suriye, Irak, Yemen, Lübnan ve Libya’yı da içine alan geniş bir coğrafyada devam ediyor. ABD ve İsrail’in küresel çıkarlarının hedefi olan İran ile Suudi Arabistan’ın bölgesel hedefi olan İran uzun vadeli bir yıpratma stratejisi kıskacında. Durum 1979-1989 yılları arasında Irak ile İran’ı savaştırarak her iki tarafı da yıpratan ABD stratejisinin aynısı. İran, nükleer görüşmelerin sona ermesi sonucunda kaldırılacak ambargo ve yaptırımların havucu ile İŞİD, El Kaide ve Suudi Arabistan liderliğindeki koalisyonun sopası arasında bırakılmış gözüküyor. Ancak İran’a uygulanan çift taraflı bu baskının, Japonya’yı Pearl Harbour’a saldırmaya mecbur bırakan bir seviyeye gelmemesini dileyelim. Aksi takdirde Basra Körfezi bir ateş topuna dönüşebilir. Bu topun merkezinde hiç şüphesiz Bahreyn’deki ABD Donanma üssü yer alacaktır.
Çözüm Hem Zor Hem Kolay
Sorunun merkezinde yer alan karşıt kutuplar İran-Suudi Arabistan, İran-İsrail’dir. İran’ın çözümün merkez ülkesi konumundadır. Bu durumda stratejik seviyede öncelikle iki çözüm seçeneği var;
· ABD ve Rusya desteğinde İran İsrail ilişkilerinde karşılıklı güvene dayalı yeni bir pencere açılması
· Suudi Arabistan-İran arasında bölgedeki güç ve mezhep dengelerini dikkate alan güçlü bir barış anlaşması yapılması
Bütün bunların kâğıt üzerinde kalmaması için bölgedeki tüm monarşilerin kendi halklarına mezhep değil vatandaş kimliği üzerinden eşit bir şekilde yaklaşması gerekmektedir.
